Cautaerts

Huis d'Enghien de Coutereau
Wapenspreuk	Atis et Sapientia
Stamvader	Englebert I d'Enghien de Coutereau
Familiehoofd	M. Cautaerts
Etniciteit	Belgisch / Frans / Duits
Hoofdtak	d'Enghien de Coutereau
Zijtakken	Cautaerts, Frénais de Coutard, Cautaerts de Steenbrugghe, de Coutard, Cautaert, Cautaers, d'Enghien de Cautarts

(✔/✂/→)

Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking.
Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen. Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst.
Voel je vrij het artikel te bewerken. Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

De familie de Couterau - de Coutard - Cautaerts - Frénais de Coutard - Cautaerts de Steenbrugghe - Cautaert, is een oud-Waals Adellijk geslacht van Franse oorsprong, afstammend van Jakemin (Jean) Ridder (adel) d'Enghien de Couttereau. Alle familieleden zijn rechtstreekse afstammelingen van de Heren van Edingen alsook van de Heren van Wedergrate (omgeving Ninove). De familie behoort tot de Franse adel en voert in Frankrijk nog altijd de titel van graaf, overdraagbaar op de eerstgeboren zoon. De andere leden uit het huis dragen de titel Baron of Barones. Door huwelijken werd de familie de toestemming gegeven om de familienaam uit te breiden tot de Frénais de Coutard.

In Vlaanderen verloor ze stilaan haar Franse karakter, dit was vooral door de vele oorlogen. Ten tijde van Filips II van Spanje, steunde de familie getrouw de koning. Maar dit was tegen de wil van de Vlamingen en Brabanders. Als de familie hier een deftig onderkomen wilde hebben en als heren werden aanzien moesten ze de taal van het volk spreken alsook hun naam veranderen en vernederlandsen. Anders konden ze terug naar Frankrijk keren. Maar de liefde en het geloof besliste dat de familie al haar waarden en privileges achter moest laten en haar familienaam veranderde. Dit werd door de koning niet in dank afgenomen en hij besliste om de adeldom op te heffen voor de familieleden in het toenmalige graafschap Vlaanderen. Dit werd in 1848 door koning Leopold I van België in ere hersteld.

De familie heeft haar wortels tot de in de 11e eeuw, de Heren van Edingen. Door huwelijken komen in de stamboom vooraanstaande families als De Croÿ-Solre en De Croÿ-Roeulx, De Ligne (geslacht) en De Merode (geslacht) voor.

Door oorlogen en politieke situaties werd de naam de Coutereau vernederlandst naar Cautarts. De familie is bouwheer van verschillende kastelen in de buurt van Edingen, alsook het Kasteel van Westmalle, dat tot lange tijd in handen van de familie was en in 1695 verkocht werd.

Betekenis[bewerken | brontekst bewerken]

De familienaam Cautaerts is in de eerste plaats een plaatsnaam, in tegenstelling tot wat sommige woordenboeken beweren. De familienaam is afkomstig van het dorpje Cauterets, in Zuid-Frankrijk. Cauterets is gelegen in de Pyreneeën tussen Lourdes en de grens met Spanje (tussen Pamplona en Andorra). In Cauterets ligt ook het ontstaan van de familie. De familienaam is doorheen de geschiedenis altijd Frans getint geweest. Zo ook in de 11e en 12e eeuw, tijdens de Spaanse Inquisitie en tijdens de trek naar de Lage landen. Pas nadien kreeg de familienaam een Nederlands karakter. Volgens verschillende woordenboeken zouden er nog enkele betekenissen bestaan voor de familienaam. Cautaerts lijkt een echte Nederlandse familienaam. In werkelijkheid bestaat deze Nederlandse nog niet zo lang. Het is een Franse naam, afkomstig van het Franse Coutard. Coutard of Coutereau is een afleiding van "cotte", wat herenrok of wapenrok betekent. Een tweede betekenis van deze familienaam is het Middelnederlands "cauter" of "kouter". Dit is afkomstig uit het Latijn "cultura", wat akker of bebouwd land betekent.

Oorsprong[bewerken | brontekst bewerken]

De oorsprong van de familie gaat terug tot Karel de Grote. Alle afstammelingen zowel in Frankrijk en ook het huidige België zijn hiervan rechtstreekse afstammelingen. In 1338 in een oorkonde ridder Jakemin (Jean) Coutard vermeld. In de oorkonde staat achter de naam van ridder Jean Coutard de stad Nijvel vermeld. Waarschijnlijk zou in deze Waalse stad Nijvel (Nivelles) het ontstaan liggen van deze familie.

Wapenschild[bewerken | brontekst bewerken]

De familie d'Enghien de Coutereau had al een familiewapen, dat dateert uit de periode (1337-1453). Ook werd toen de Huisorde de Coutereau ingericht. De familie gaf deze erkenning aan mensen die ten diensten stonden van de familie. Alle familieleden dragen tot op de dag van vandaag het Grootlint met het medaillon van de huisorde. De Grootmeester van de huisorde is het hoofd van de familie. Het lint bestaat uit twee kleuren (rood en wit), verwijzend naar de kleuren van het familiewapen. De medaille kan in samenspraak door de familieraad toegekend worden aan personen die een bijzondere dienst verleend hebben aan de familie.

Sinds de 19e eeuw is de familie Cautaerts terug in het bezit van een familiewapen. De kleuren van het familiewapen zijn keel (rood, wat staat voor moed en opoffering) en zilver (metaal, wat staat voor trouw). De wapenspreuk "Atis et Sapientia", betekent: "Eerbied en Wijsheid".

Op 1 november 2021 werd in de Sint-Appoloniakerk te Ledeberg (Roosdaal) de vlag met het familiewapen gewijd door de pastoor van Roosdaal. Dit gebeurde met de goedkeuring en zegen van Aartsbisschop Jozef De Kesel, aartsbisschop van het Aartsbisdom Mechelen-Brussel en Kardinaal van België.

Wapenschild van Graaf de Coutarts (Wapenbrief 1800)

Handtekening van de Graaf

Verspreiding van de familienaam[bewerken | brontekst bewerken]

Het is geen familienaam die veel voorkomt in België. In 1998 droegen maar 211 personen in België de familienaam. Opvallend is wel dat er 2 grote gebieden in België zijn waar de naam voorkomt. De meeste leden wonen in het Pajottenland (omgeving Roosdaal) - Denderstreek (Aalst-Ninove) een ander gebied waar de familienaam veel voorkomt, is door huwelijk is het Duitstalig gebied in België (Eupen - Sankt Vith). Alle personen stammend uit deze familie hebben dezelfde voorvader.

Stamboom[bewerken | brontekst bewerken]

Ansiaul d'Enghien de Coutereau ca 1030, ridder, Heer van Edingen Lijst van heren van Edingen
- Englebert I d'Enghien de Coutereau 1065, ridder, Heer van Edingen
  - Englebert II d'Enghien de Coutereau 1090, ridder, Heer van Edingen
    - Hugues d'Enghien de Coutereau 1120-1190, ridder, Heer van Edingen
      - Englebert III d'Enghien de Coutereau 1140-1205 , ridder, Heer van Edingen x Elisabeth De Trazegnies
        Siger I d'Enghien de Coutereau ca 1185-1253, ridder, Heer van Edingen
        Gauthier I d'Enghien de Coutereau ca 1210-1271, ridder, Heer van Edingen
        Gauthier II d'Enghien de Coutereau 1267-1309, ridder, Heer van Edingen
        Gauthier III d'Enghien de Coutereau 1302-1345
        Jean (Jakemijn) d'Enghien de Coutereau †1380
        Engelbertus d'Enghien de Coutereau ca 1360-1415
        Jean d'Enghien de Coutereau ca 1400-1478
        Louis d'Enghien de Coutereau ca 1432-1503
        Pierre d'Enghien de Cautereau ca 1469-1540
        Jean d'Enghien de Cautaert ca 1495-1554
        Philippe Cautaert, geboren 1524- 1577
        Henri Cautaert. Hij trouwde met Cathelijne Meganckx (buitenpoorters van de stad Geraardsbergen)
        Josse I Cautaert, geboren rond 1595 - 1673. Hij trouwde met Cathérine van Bonte (dochter uit het geslacht van de Heren van Kortenberg)
        
        Philip Cautaerts de Steenbrugghe
        Adrien Cautaert 1626 - 1662. Hij trouwde met Petronille Cardoen, grootgrondbezitters te Meerbeke (Ninove)
        Henri Cautaert 1664 - 1725. Hij trouwde met Marie de Leytens d'Idderghem, schepen en burgemeester
        Jean Cautaert 1699 - 1743. Hij trouwde met Anne de Beeckman
        Jean-Baptist Cautaerts 1737 - 1779. Hij trouwde met Anne Marie Grijseels, pachter, rentenier te Okegem
        Pierre Joseph Cautaerts 1774 - 1845. Hij trouwde met Josine Philippine Josine Appelmans, eerste Cautaerts te Pamel
        Josse Henri Marie Joseph Cautaerts 1810 - 1895. Hij trouwde met Marie Elisabeth Hemmerijckx

François Joseph Cautaerts 1853 - 1935. Commandeur in de Kroonorde. Eigenaar van het Nevelsborrebos te Pamel. Trouwde met Marie-Cathérine de Houtem Baronie Houtem (via een voorouder is deze familie verwant met Paola Ruffo di Calabria en de familie Van Cauwelaert, De Bethune)
Handtekening François Joseph Cautaerts
- Josephus Desiderius Cautaerts 1888 - 1962. Hij trouwde met Clémentine Bornauw, laatste Kerkbaljuw "suisse" in de Sint-Gaugericuskerk (Pamel)
  - Frans Cautaerts (1909-2000)
  - Clément Cautaerts (1911-1995) x Germaine van Belle, afstammeling tot op heden.
  - Marie Cautaerts (1915-2005) x Albert Joseph de Medts (1917-1976), afstammelingen tot op heden.
  - Hyppoliet Cautaerts (1923-1998) x Julie Hélène Verpaelst (1920-2006)
    - Frieda Berlindis Cautaerts
    - Lydia Clémentine Lucienne Cautaerts
    - Etienne Albert Cautaerts (1951-2009) x Yvette Alice Geldhof
      - Anja Maria Cautaerts x Jos Willems
      - Philip Cautaerts x Nancy Devogel
        Robbe Cautaerts
      - Marc Cautaerts x Christina Marcellina Renders, verwantschap met de families Van den Bosch (Belgisch adelsgeslacht), De Liedekerke
        Koenraad Hyppoliet Marie Désiré Joseph Cautaerts, Kerkbaljuw "suisse" te Aarschot.
      - Ann Cautaerts
- Joseph Benedictus Cautaerts 1889 - 1973. Hij trouwde met Maria Joanna Valckenier
- Marie Celine Cautaerts 1890 - 1961. Zij trouwde met Henri Barbé
- Marie Celestine Cautaerts 1891 - 1988, ongehuwd
- Carolus Ludovicus Cautaerts 1893 - 1970. Hij trouwde met Maria Jules Laureyssen (tak uit Antwerpen)
  - Frans Cautaerts (1925-2004) x Angela Van der Kelen
    - Leo Cautaerts (1951) x Edith Warnez
    - Paul Cautaerts (1952) x Eveline Vets
- Marie Julie Cautaerts 1894 - 1983, ongehuwd
- Marie Victoire Cautaerts 1896 - 1896
- Marie Victoire Cautaerts 1897 - 1897
- Hortense Marie Clémentine Angeline Cautaerts 1898 - 1970. Zij trouwde met Jonkheer Victor Mertens de Wilmars
- Jean Baptist Cautaerts 1899. Hij trouwde met mdm van der Stockt
- Pierre Cautaerts, geestelijke onder de naam Boudewijn
- Bertha Eugenie Cautaerts 1902 - 1992. Zij trouwde met Renaat van der Stockt
- Remi Cautaerts 1904 - 1999. Hij trouwde met Celine Meulemans (tak uit Aalst-Gijzegem)
  - Rosa Cautaerts
  - Frans Cautaerts x Renée Haelterman
- Alphonse Joseph Cautaerts 1906 - 1997. Hij trouwde met Clémence Segers (tak uit Brussel)
  - François Cautaerts
  - Roger Cautaerts x Ghislaine Rodenbach
- Victor Cautaerts 1908 - 1982. Hij trouwde met Ludovica De Boitselier (1910 - 1989)
  - Georges Cautaerts - Louisa Guldemont
  - Hugo Cautaerts / Patrick Cautaerts - Pascale Courtoy
    - Chiara Cautaerts / Sven Cautaerts
    - Justin Cautaerts / Chloe Cautaerts

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

Charlotte Robertine Coutard, dochter van Gui Pierre Coutard (Ridder in de orde van Saint-Louis), trouwde op 30 oktober 1800 met Pierre Charles Graaf de Moreton de Chabrillan (1771-1817). Zij kregen twee zonen Charles, graaf de Charbillan (1796-1883) en Adelbert Joseph (1801-1801). Hun oudste zoon trouwde met Honorine de la Tour du Pin la Charce, dochter van René, markies de la Tour du Pin la Charce en van Honorine Grimaldi (prinses van Monaco). Uit het huwelijk van Charles en Honorine Grimaldi werden twee zonen geboren: Hyppoliet Camille (1828-1900), trouwde later met Anne Françoise de Cröy en Louis Robert werd ridder in het legioen van eer (1832-1892).
In Frankrijk is de familienaam Coutard meer verspreid, vooral rondom Parijs.
Henri Cautaerts werd gewond door een kogel in de linkerschouder op 23 september 1830. Hij vocht mee tijdens de Belgische revolutie van 1830. Het incident vond plaats op het Koningsplein te Brussel. Later kreeg hij de medaille van het vuurkruis uit handen van koning Leopold I.

Aanverwante families[bewerken | brontekst bewerken]

Appelmans
Beeckmans de West-Meerbeeck
Bornauw
Brepols
De Bethune
De Ligne
de Croÿ
De Liedekerke
de Leytens d'Idderghem
de Groux
De Merode
de Moreton de Chabrillan
de Plotho d'Ingelmunster
De Trazegnies
Frénais de Coutard
Hemmerijckx
Mertens de Wilmars
Ruffo di Calabria
van Bonte
van Cauteren
Van Cauwelaert
de Houthem / de Beughem de Houthem

Bekende personen met de familienaam Cautaerts, Coutard[bewerken | brontekst bewerken]

Josephus Desiderius Cautaerts, de laatste Kerkbaljuw van Pamel (deelgemeente van Roosdaal)
François Cautaerts, Belgisch schilder
Louis François Coutard, Graaf, Luitenant-Generaal in het leger van Napoleon
Petrus Josephus Cautaerts, gemeenteraadslid te Pamel, voorzitter V.O.S en voorzitter Pamelse oud-strijders
Koenraad Hyppoliet Marie Désiré Joseph Cautaerts, Kerkbaljuw "suisse" in de Onze-Lieve-Vrouwekerk (Aarschot))^[1]^[2]