Duolegaat

Het duolegaat is in België een formule waarbij in een testament de ene begunstigde, doorgaans een vereniging zonder winstoogmerk (vzw) een legaat krijgt op voorwaarde dat hij de successierechten van de andere begunstigde (doorgaans een particulier persoon) betaalt.

Voorbeeld

Na haar overlijden in 2007 heeft Marie-Antoinette Carlier, dochter van Hector Carlier, een van de stichters van Petrofina, het grootste deel van het familiefortuin laten schenken aan de Koning Boudewijnstichting. Het andere deel gaat naar particuliere personen.

Men schat de waarde van het fortuin op 200 miljoen euro. De nalatenschap bevat 1.200 hectare natuurgebied, vastgoed in Antwerpen, het kasteel Boterberg van de familie Carlier in Kalmthout en een pakket aandelen Fortis en Total.

Door de stichting te begunstigen hoeven de particuliere erfgenamen geen successierechten te betalen want de KBS neemt de successierechten volledig voor zijn rekening. Het Fonds Marie-Antoinette Carlier behelst 15 miljoen euro.

De stichting zal de schenking gebruiken om onder meer watervoorzieningsprojecten in Afrika en onderwijsprojecten in eigen land te steunen.

In het Vlaams Gewest betalen vzw's 8,5 % successierechten op legaten, in het Waals Gewest 7 % en in het Brussels Gewest 12,5 % (voor zover het een vzw betreft die fiscaal aftrekbare giften mag ontvangen, anders betaalt de vzw 25 % successierechten). Op de gedeelten van de andere begunstigden worden de wettelijke successierechten geheven.

Praktisch voorbeeld

Men heeft geen kinderen en wil 100.000 € nalaten aan een neef.

Volgens de tarieven die gelden in de Vlaams Gewest (België).

	neef	een vzw	belastingen
Legaat voor belastingen	100.000	0
45% eerste schijf 75.000 €	- 33.750		33.750
55% tweede schijf 25.000 €	- 13.750		13.750
Resultaat	52.500		47.500

Men benoemt een vzw als algemeen legataris en staat er op dat de neef 60.000 € van dit nalatenschap dient te krijgen.

De vzw krijgt de opdracht ALLE successierechten te dragen.

	neef	een vzw	belastingen
Legaat voor belastingen		100.000
De vzw betaalt aan neef 60.000 €	60.000	40.000
De vzw betaalt 45% op het deel van de neef		- 27.000	27.000
De vzw betaalt 8,8% op haar eigen deel		- 3.520	3.520
Resultaat	60.000	9.480	30.520
Verschil	7.500	9.480	-16.980

Misbruik?

Het duolegaat is een constructie waarbij "iedereen wint", behalve de belastingdienst. In de werkelijkheid zou er geen verschil zijn met een situatie waarbij de twee legaten netjes afzonderlijk gehouden worden en iedere begunstigde netjes zijn eigen belasting betaalt. Het enige verschil is dat er dan meer belasting te betalen is. Zulk een constructie die enkel een fiscaal oogmerk dient, komt in aanmerking om als fiscaal misbruik ter discussie gesteld te worden (volgens een antimisbruikbepaling die met ingang van 1 juni 2012 in het Wetboek van Successierechten van kracht is). De minister heeft beslist deze bepaling niet op het duolegaat toe te passen.