Gebruiker:JDL7/Kladblok

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Geschiedenis Spoorwegen in de Verenigde Staten (artikel)[bewerken | brontekst bewerken]

In het midden van de 17e eeuw ging men in Groot-Brittannië op zoek naar een efficiënte manier om steenkool en andere zware grondstoffen te vervoeren van de mijnen naar de dichtstbijzijnde bevaarbare waterweg. Eerder werden al wegen aangelegd waarbij de karrenwielen een spoor volgden tussen stenen; het is mogelijk dat dit het geval was op de Fosse Way in de Engelse Midlands. Houten rails boden een uitweg. Op korte tijd was er een groot netwerk van zulke 'spoorwegen', ook in Frankrijk en Duitsland, waarop karretjes reden, getrokken door trekdieren of zelfs door mensen. De volgende ontwikkeling, gedreven door een steeds toenemende vraag naar grondstoffen, kwam er in de vroege 18e eeuw, toen de houten sporen voor het eerst bedekt werden met een laagje ijzer. Later diezelfde eeuw werd er een oplossing gezocht en gevonden om de spoorvoertuigen op de rails te houden: een combinatie van wielen met een flens en een L-vormig railprofiel.

In de Verenigde Staten volgde men de ontwikkelingen in Europa, en dan vooral in het VK, met veel interesse. Men zag spoorwegen als een alternatief voor kanalen, die in diezelfde periode vaak met de steun en coördinatie van de individuele staten aangelegd werden, en stoomboten, die dan weer door particulieren werden uitgebaat. Ook voor de spoorwegen zou overheidssteun van cruciaal belang zijn.

De eerste spoorwegmaatschappijen konden, met een charter van de deelstaat op zak, gemakkelijk land opkopen, zelfs wanneer de eigenaars weigerden. De Baltimore and Ohio Railroad (B&O) verkreeg in 1827 een charter om een spoorweg aan te leggen tussen de havenstad Baltimore (Maryland) en de Ohio-rivier in het westen. In 1830 reed de eerste stoomtrein over een deel van de spoorweg. De eerste common carrier-spoorwegmaatschappij in de VS was de Mohawk & Hudson Railroad, die in 1826 werd opgericht en in augustus 1831 operationeel werd. Het volgende jaar begon er een tweede spoorweg, de Saratoga & Schenectady Railroad. In 1835 voltooide de B&O dan weer een tak van Baltimore naar de hoofdstad. De Boston & Providence Railroad, opgericht in 1831, voltooide het traject Boston-Providence in datzelfde jaar.

In het Zuiden, maar ook elders, werden er veel korte lijnen aangelegd. Die verbonden de uitgebreide riviernetwerken met elkaar. In 1831 werd de Pontchartrain Rail-Road voltooid, een slechts 8 kilometer lange lijn die evenwel een strategisch belangrijke verbinding vormde, tussen de Mississippi en Lake Pontchartrain nabij New Orleans. Het duurde niet lang eer kleine spoorwegmaatschappijen - op dat moment vaak synoniem aan een bepaalde lijn - overgenomen werden of fuseerden.

In 1850 telde de Verenigde Staten grofweg 14.000 kilometer sporen. In 1852 bereikte B&O uiteindelijk, maar wel als eerste, de Ohio-rivier. Nog geen tien jaar later waren zowat alle grote steden in het noordoosten en Middenwesten met elkaar verbonden door spoorwegen.

Central Coast (artikel)[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast is een peri-urbane regio aan de Stille Oceaan in het noordoosten van New South Wales, Australië. In 2021 telde het 325.255 inwoners. Gosford City Council en Wyong Shire Council zijn in 2016 gefuseerd, sindsdien bestuurt Central Coast Council het gebied sinds 12 mei 2016. Het gebied ligt tussen Sydney en Newcastle. Central Coast is omringt met subtropische nationale parken, bossen en meren zoals de Tuggerah Lake en de Macquarie Lake. De regio omvat ook vruchtbare valleien, landelijke landbouwgrond, wijnmakerijen en ook de Watagan Mountains. De Central Coast staat bekend om zijn regionale kustplaatsen zoals Terrigal, The Entrance, Ettalong Beach, Budgewoi en Bateau Bay met resorts en vakantieparken, met veel uitgestrekte stranden en strandmeren met surf- en kustpaden, evenals mooie uitzichten. Gosford is het belangrijkste commerciële centrum en de toegangspoort van het gebied.

De Central Coast bevat belangrijke plaatsen, dorpen en steden zoals Gosford, Wyong, Terrigal, Woy Woy en The Entrance. Het gebied is het op twee na grootste stedelijke gebied in New South Wales en het negende grootste stedelijke gebied in Australië. Geografisch wordt algemeen aangenomen dat de Central Coast het gebied omvat dat wordt begrensd door de Hawkesbury River in het zuiden, de Watagan Mountains in het westen en het zuidelijke uiteinde van Lake Macquarie.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De regio wordt al duizenden jaren bewoond door Aboriginals. De lokale Kuringgai- bevolking was de eerste Aboriginal die in contact kwam met Britse kolonisten. Een Aboriginal man uit de regio genaamd Bungaree werd een van de meest prominente mensen van de vroege vestiging van New South Wales. Hij was een van de eerste Aboriginals die Engels leerde en raakte bevriend met de vroege gouverneurs Phillip, King en Macquarie. Hij vergezelde ontdekkingsreiziger Matthew Flinders tijdens zijn rondreis door Australië. Macquarie verklaarde later Bungaree "The King of the Broken Bay Tribes".

Naast Kuringgai-sprekende mensen (door vroege kolonisten de "Pittwater-stammen" en "Broken Bay-stammen" genoemd), woonde Awabakal rond Lake Macquarie en woonden Darkinyung-mensen landinwaarts, ten westen van de Mooney Mooney Creek. De talen Kuringgai (Guriŋgai), Awaba en Darkinyung zijn aan elkaar verwant, maar verschillen van de talen Dharrug en Sydney die ten zuiden van de centrale kust werden gesproken. Ziekte en ontwrichting na de vestiging hebben het aantal Aboriginals aanzienlijk verminderd.

In 1811 gaf de gouverneur van New South Wales, Lachlan Macquarie, de eerste landtoelage in de regio aan William Nash, een voormalige marinier van de Eerste Vloot. Tot 1821 werden er in het gebied geen verdere subsidies verleend.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

De regio is een netwerk van steden die de afgelopen jaren met elkaar zijn verbonden door de ontwikkeling van voorsteden uit te breiden. De belangrijkste stedelijke cluster van de regio omringt de noordelijke oever van Brisbane Water en omvat het grootste bevolkingscentrum van de kust, Gosford, dat zich uitstrekt in oostelijke richting. Andere grote commerciële "centra" aan de kust zijn Wyong, Tuggerah, Lakehaven, The Entrance, Terrigal, Bateau Bay en Woy Woy .

Bewoners die in het zuidelijke deel van de regio wonen, pendelen dagelijks naar hun werk in Sydney. De Central Coast is ook een populaire toeristenbestemming en een populair gebied om met pensioen te gaan. De Central Coast heeft veel werkgelegenheid, waaronder diensten, toerisme, productie, financiën, bouw, detailhandel en industrie. Als gevolg hiervan verschilt de culturele identiteit van de regio van die van de grote en diverse metropool Sydney en van de Hunter-regio met zijn mijnbouw, zware industrie en de haven.

Op 2 december 2005 werd de Central Coast officieel erkend als een op zichzelf staande regio in plaats van een uitbreiding van Greater Sydney of de Hunter Valley, een paar jaar nadat de Central Coast zijn definitie kreeg, werd het officieel erkend als onderdeel van Regional NSW in plaats van Greater Sydney door de regering van NSW.

Klimaat[bewerken | brontekst bewerken]

De Centrale Kust heeft een vochtig subtropisch klimaat, met warme, vochtige zomers en milde winters. De neerslag is redelijk gelijkmatig over het jaar verdeeld, maar komt iets vaker voor in de herfst. De winter is de droogste tijd, met weinig tot geen regen.

Bevolking[bewerken | brontekst bewerken]

Het Australische Bureau voor de Statistiek publiceert gegevens over volkstellingen en regelmatige schattingen van de bevolking van het stedelijk gebied. In 2021 bedroeg de geschatte bevolking van deze regio 343.180, volgens prognoses zal de bevolking nog sterk stijgen.

De mediane leeftijd was 43, met een Aboriginal en Torres Strait Islander-bevolking van 4,9%. De belangrijkste geboortelanden waren Australië (78,9%), het Verenigd Koninkrijk (4,6%) en Nieuw-Zeeland (1,7%). ABS omvat momenteel de bevolking van de Central Coast-regio volledig in Greater Sydney, wat ertoe leidt dat de bevolking van Greater Sydney groter is dan die van Greater Melbourne, maar de NSW-regeringsdefinitie voor de Central Coast-regio heeft zijn eigen regionale bevolkingsdefinitie als een op zichzelf staande regio. Al deze data zijn afkomstig van het ABS uit 2021.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast heeft twee campussen van de Universiteit van Newcastle in Ourimbah enhet Gosford ziekenhuis. Er zijn drie campussen van het Hunter Institute of TAFE in Gosford, Wyong en Ourimbah, samen met meerdere particuliere hogescholen. De Central Coast heeft een groot aantal basisscholen en middelbare scholen.

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Voetbal[bewerken | brontekst bewerken]

Central Coast Mariners (een Australische voetbalclub uit Gosford) vertegenwoordigen de Central Coast in de A-League. De Mariners zijn twee keer A-League-premier geweest ( 2007-2008 en 2011-2012 ) en waren zowel in 2013 als in 2023 A- League-kampioen. De Mariners spelen vanuit Central Coast Stadium, het grootste stadion aan de Central Coast met een capaciteit van 20.059.

Rugby[bewerken | brontekst bewerken]

De Wyong Roos een rugbyclub aan de Central Coast die momenteel spelen in de Intrust Super Premiership in Morry Breen Oval in Kanwal. Ze zijn het feederteam van het Sydney Roosters National Rugby League- team, dat een overeenkomst heeft gesloten om vanaf 2015 gedurende vijf jaar één reguliere seizoenswedstrijd per jaar te spelen in het Central Coast Stadium. De South Sydney Rabbitohs spelen ook regelmatig wedstrijden.

Er zijn verschillende pogingen gedaan om teams te laten deelnemen aan andere nationale competities. De meest opvallende hiervan was de poging om de Central Coast Bears als het 16e team in de NRL in te schrijven. Deze poging werd gefinancierd door een consortium onder leiding van John Singleton, maar de Gold Coast Titans waren uiteindelijk succesvol. De Northern Eagles, een fusie van NRL- clubs Manly Sea Eagles en North Sydney Bears, begonnen hun ambtstermijn met het spelen van de helft van hun wedstrijden in Gosford. South Sydney werd ook tevergeefs benaderd om uit Gosford te spelen, ondanks de weinige wedstrijden die aan de Central Coast worden gespeeld en grote menigten trekken. Het rugby league-team Central Coast Storm speelt in een aantal NSWRL- competities van lagere rang, en het rugbyteam Central Coast Waves speelt in het Shute Shield . De rugbyclub Central Coast Rays die deelnam aan het noodlottige Australische rugbykampioenschap eind 2007, riep het Central Coast Stadium naar huis.

IJshockey[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast Rhinos De Central Coast Rhinos is een semi-professioneel ijshockeyteam uit Erina, New South Wales, Australië. Het team is lid van de Australian Ice Hockey League. Het team werd in 2005 opgericht als een uitbreidend AIHL-team. Ze speelden vanuit Erina Ice Arena op Erina Fair, de enige ijsbaan aan de Central Coast. De Erina Ice Arena was sinds 19 augustus 2019 gesloten wegens renovatiewerkzaamheden en ging op zaterdag 2 januari 2021 weer open.

Basketbal[bewerken | brontekst bewerken]

Central Coast Crusaders is een NBL1 East-club uit Central Coast, New South Wales. De club heeft een team in zowel de Heren als Dames NBL1 Oost. De Crusaders spelen hun thuiswedstrijden in het Breakers Indoor Sports Stadium, voorheen bekend als Gosford City Basketball & Sports Stadium.

Overig[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast heeft tal van sportplekken; golfbanen, skateparken, tennisbanen en zwembaden die open zijn voor het publiek en een schietfaciliteit. Er wordt gewerkt aan de aanleg van een reeks fietspaden. Een wielerbaan is ook open voor het publiek in West Gosford. Nationale parken aan de Central Coast hebben een groot aanbod aan wandelpaden en mountainbikeroutes. Watersporten zoals zeilen, roeien en waterskiën zijn populaire activiteiten op de Central Coast meren. Er worden pogingen gedaan om professionele golftoernooien naar Magenta Shores (een nieuw resort ten noorden van The Entrance) te trekken. In 2011, het fregat HMAS Adelaide werd tot zinken gebracht voor North Avoca Beach als een kunstmatig rif.

Gezondheid[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast heeft twee grote openbare ziekenhuizen met afdelingen spoedeisende hulp. Gosford Hospital is het grootste met 460 bedden, Wyong Hospital bevindt zich op Hamlyn Terrace en heeft 274 bedden. Daarnaast is er een klein openbaar ziekenhuis in Woy Woy en een gezondheidscentrum bij Long Jetty. Het grootste particuliere ziekenhuis aan de Central Coast is het Gosford Private Hospital in North Gosford. Brisbane Waters Private in Woy Woy, Tuggerah Lakes Private in Kanwal en Berkeley Vale Private zijn ook belangrijke zorgverleners. De regio telt 21 ouderenzorgvoorzieningen. New South Wales Ambulance heeft zeven ambulanceposten aan de Central Coast in Bateau Bay, Doyalson, Ettalong, Point Clare, Terrigal, Toukley en Wyong.

Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast wordt bediend door een uitgebreid en snel groeiend wegennet. Een combinatie van bus en spoor biedt beperkte mogelijkheden voor openbaar vervoer voor de lokale bevolking. De regio heeft ook een aantal taxi's van Central Coast Taxis. Transport is een constant probleem geweest voor de regio en is door lokale, provinciale en federale overheidsinstanties als een hoge prioriteit genoemd in regionale plannen en prioriteiten, met incrementele investeringen, grotendeels in wegeninfrastructuur.

Wegen[bewerken | brontekst bewerken]

Sydney - Newcastle Freeway (snelweg Pacific)[bewerken | brontekst bewerken]

De belangrijkste toegang tot de Central Coast over de weg is via de 127 km Pacific Motorway met de aanduiding National Highway 1 . Vanaf januari 2013 maakt het officieel deel uit van de snelweg M1 Pacific. De snelweg vormt de belangrijkste wegverbinding tussen Sydney, de Central Coast, Newcastle en de Hunter Region. Sinds december 2009 is de F3-snelweg drie rijstroken in elke richting gedurende 43 kilometer tussen Wahroonga in Sydney en de Kariong Interchange. Er is een klein stuk van 8 kilometer vanaf het knooppunt Kariong naar Peats Ridge, dat is twee rijstroken in elke richting en de snelweg is dan drie rijstroken in elke richting tussen Peats Ridge en Tuggerah . Van Tuggerah noord naar Beresfield is de snelweg twee rijstroken in elke richting. Het gedeelte met twee rijstroken tussen Kariong en Peats Ridge, en een gedeelte met twee rijstroken tussen het knooppunt Tuggerah en Doyalson, werd in 2020 verbreed tot 3 rijstroken in elke richting.

Centrale Kustweg[bewerken | brontekst bewerken]

De wegen die Kariong met Doyalson verbinden (Pacific Highway, Dane Drive, Masons Parade, York Street, George Street, The Entrance Road, Oakland Avenue, Coral Street, Wilfred Barrett Drive, Budgewoi Road en Scenic Road) werden bekend als de Central Coast Highway vanaf 9 augustus 2006.

De wegen van Central Coast worden onderhouden door zowel gemeenteraden als rijkswegen door de NSW-regering; vanwege de relatief grote geografische ligging doen zich echter vaak onderhoudsproblemen voor.

Spoorwegen[bewerken | brontekst bewerken]

De westelijke buitenwijken van de Central Coast liggen aan de Main Northern spoorlijn . De spoorlijn wordt voornamelijk gebruikt om massavervoer te bieden aan degenen die naar Sydney pendelen en als zodanig zijn de diensten het meest frequent tijdens spitsuren (meestal een uur voor de spitsuren van Sydney in de ochtend en een uur later in de avond vanwege de afstand) . Gosford station is het centraal station op de lijn die aansluit op de meeste busdiensten en taxi's.

Busdiensten[bewerken | brontekst bewerken]

Busdiensten in de regio worden geëxploiteerd door Busways met depots in Kincumber en Charmhaven, Red Bus Services en Coastal Liner . Alle bedrijven bedienen hun eigen individuele gebieden die bijna alle gebieden van de regio bestrijken en elkaar zelden overlappen.

Busways exploiteert diensten met Lake Haven, Tuggerah, Erina Fair en Gosford als centrale punten. In het zuiden bestrijken de diensten zo ver zuidelijk als Woy Woy, Umina, Ettalong en Pearl Beach / Patonga, en strekken zich ook uit tot Kincumber, Erina, Avoca Beach en Terrigal in het oosten. Af en toe worden er diensten uitgevoerd naar Kariong en vervolgens naar Mangrove Mountain in het westen. De noordelijke diensten van Busways gaan van Gosford en noordwaarts naar Tuggerah (door de Narara-vallei en Ourimbah ), en gaan vervolgens noordwaarts naar Wyong via Tuggerah, die op zijn beurt het noordelijke deel van Lake Haven, Charmhaven, Gorokan, Toukley, Noraville, Budgewoi, Buff bedient. Punt en San Remo . Verdere diensten maken ook gebruik van routes, waaronder Blue Haven, Gwandalan, en zo ver noordelijk als Swansea en Charlestown in Lake Macquarie.

Red Bus Services verzorgt voornamelijk diensten tussen Wyong en The Entrance, evenals The Entrance en Gosford, hoewel sommige diensten Ourimbah en Wyong Hospital in Kanwal bereiken. De diensten werken ook naar West Gosford, Wyoming, Holgate, Matcham, Point Frederick en Springfield . Hoewel de meeste diensten van/naar Wyong Hospital via Berkeley Vale en Westfield Tuggerah rijden, rijdt er één dienst (Route 29) van Bay Village naar Wyong Hospital via The Entrance, Magenta Shores, Toukley, Gorokan en Lake Haven. Red Bus heeft zo'n 25 bussen die geschikt zijn voor rolstoelen.

Coastal Liner exploiteert busdiensten met een beperkte route rond Westfield Tuggerah, Wyong, Hamlyn Terrace, Woongarrah, Warnervale, Dooralong en Jilliby . Routes 10 (Tuggerah-Wyee via Hue Hue Road en Wyong), 12 (Tuggerah-Jilliby via Dicksons en Mandalong Roads) en 13 (Tuggerah-Dooralong via Jilliby Road) werken allemaal alleen op weekdagen met beperkte diensten. Route 11 is de meest populaire dienst en verbindt Lake Haven met Warnervale via Hamlyn Terrace en Woongarah. Deze service op weekdagen strekt zich af en toe uit naar Westfield Tuggerah en Wyong Station via Hue Hue Road.

Bestuur[bewerken | brontekst bewerken]

Het lokale bestuursgebied van de Central Coast Council heeft een bevolking van 348.930 sinds juni 2022, een jaarlijkse groei van 1%. Politiek gezien bestuurt de Central Coast Council het gebied sinds 12 mei 2016, toen de Gosford City Council en de Wyong Shire Council fuseerden. In september 2006 bracht de regering van New South Wales een herzien langetermijnplan uit voor de regio waarin de Central Coast werd geclassificeerd als een stedelijk gebied, samen met Wollongong en de Hunter-regio, maar niet als een grootstedelijk gebied wordt beschouwd. Scot MacDonald diende als parlementair secretaris voor de Hunter en Central Coast. In november 2015 stemden zowel de raden van Gosford als die van Wyong controversieel voor fusie na een beoordeling van het NSW Independent Pricing and Regulatory Tribunal, waaruit bleek dat de raden van Gosford en Wyong Shire niet voldeden aan de op zichzelf staande operationele criteria voor de "Fit for the Future" -plannen van de NSW-staatsregering voor de Local Area Councils binnen de staat. Ondanks lokale oppositie en zorgen over Wyong Shire, dat in feite werd ondergebracht in de Gosford Council, en beweringen van raadsleden die werden betrokken in de fusie, als onderdeel van het proces, slaagde de samensmelting in een enkel Central Coast lokaal bestuursgebied langs alle administratieve en wettelijke vereisten en trad in werking in 2016. Medio 2020 had het fusieproces $ 49 miljoen gekost. De pas samengevoegde Central Coast Council hield in september 2017 verkiezingen.

Media[bewerken | brontekst bewerken]

Televisie[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast heeft vier uitgezonden vertalers in de regio, gevestigd in Bouddi (tussen Killcare en MacMasters Beach), Gosford en Wyong (Forresters Beach) en Mount Sugarloaf (Newcastle). Omdat de Central Coast is opgesplitst tussen de vergunningsgebieden Sydney (metro) en Northern NSW (regionaal), vervoeren deze vertalers stations uit beide gebieden.In totaal bedienen acht televisiestations de Central Coast.

Elk station zendt een primair kanaal en meerdere multichannels uit. Van de drie belangrijkste netwerken produceert het NBN een bulletin met regionale, nationale en internationale nieuwsvertoningen op The Nine Network. Zowel WIN Television als het Seven Network produceren korte lokale updates om aan lokale contentquota te voldoen.

Radio[bewerken | brontekst bewerken]

De Central Coast heeft een aantal lokale radiostations. De drie grote commerciële stations zijn Triple M 107.7, Star 104.5, Hit 101.3, die allemaal deel uitmaken van landelijke netwerken. Per januari 2021 heeft The Central Coast een lokaal internetradiostation dat de lokale bevolking voorziet van een radiostation dat wordt uitgezonden door lokale presentatoren vanuit hun bedrijf/thuis.

Op de meeste locaties aan de Central Coast, Sydney en Newcastle kunnen radiostations op een redelijk niveau worden ontvangen, met name op de AM-band.

Nieuws[bewerken | brontekst bewerken]

Een reeks lokale kranten in lokaal bezit is in de loop van de tijd in populariteit toegenomen. Coast Community News bedient de regio Central Gosford en de Coast Community Chronicle bedient het noordelijke deel van de regio en de Pelican Post bedient de postcodes 2256 en 2257. Ze worden allemaal uitgegeven door een lokale onafhankelijke uitgeverij Central Coast Newspapers die de trend van dalende krantenverkopen tegengaat. The Peninsula News, gerund door een gemeenschapsvereniging, bedient het zuidelijke deel van de regio rond het Woy Woy-gebied met een tweewekelijkse krant. Daarnaast wordt al meer dan 20 jaar een populaire maandelijkse zakelijke publicatie Central Coast Business Review verkocht en gepubliceerd. Voorheen was de belangrijkste gedrukte publicatie van de regio de wekelijkse Central Coast Express Advocate, uitgegeven door News Limited 's News Local, hoewel dat in 2019 stopte met drukken. Het is nu puur een op abonnementen gebaseerde online service.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

  • Regional Development Australia Central Coast
  • Love Central Coast - Official Tourism and Destination Website
  • Destination NSW: Central Coast (Tourism NSW)
  • Central Coast Council
  • Central Coast Mariners