Gebruiker:Spinster/Kladblok/Michiel en de wiki
Michiel Hendryckx: "Geven is zo geestig!"
 |
Michiel Hendryckx (1951) is een Belgisch fotograaf, in Vlaanderen goed bekend van onder andere zijn persfotografie voor De Standaard, zijn werk als columnist voor diezelfde krant, zijn boeken en televisie-optredens. Maar Michiel is bovenal enthousiast Wikimediaan. Hij heeft (november 2015) ruim 300 eigen foto's geüpload naar Wikimedia Commons, met een Creative Commons BY-SA licentie: vooral portretten van bekende personen uit Vlaanderen en de internationale cultuurwereld.
Wat motiveert Michiel? Wat zijn zijn ervaringen op Wikipedia? Hieronder de (geredigeerde) weerslag van een gesprek bij hem thuis, op 20 november 2015. Spinster (overleg) 27 nov 2015 17:08 (CET) |
Wat is jouw band met Wikipedia?
Michiel Hendryckx: Ik ben vanaf het prille begin een gebruiker van Wikipedia. Zoals zovelen was ik eerst sceptisch... Ik dacht: dat kan toch niet, een naslagwerk met open deuren maken? Maar ik ben een cultuuroptimist en ik vind Wikipedia nu het mooiste bewijs van de utopie dat dit wel mogelijk is. Ik vind dat de taal op Wikipedia door de jaren heen enorm verbeterd is, en vind dat fantastisch!
In het begin heb ik geld gedoneerd, maar dat doe ik nu niet meer. Nu stop ik er mijn eigen werk en mijn eigen tijd in. Met trial en error heb ik er zelf mijn weg in gevonden. Ik upload foto's uit mijn eigen archief en ik fotografeer nu zelfs ook speciaal voor Wikipedia! Ik schrijf ook zelf wel eens aan lemma's. Een goed voorbeeld is het artikel op de Nederlandstalige Wikipedia over de stad Gent (waar Michiel zelf woont - red). Dat is nu nog erg slecht en oubollig. Ik heb er speciaal een aantal foto's opnieuw voor gemaakt, en ik wil er in samenwerking met mensen van het STAM (het Stadsmuseum Gent, waar Michiel een tentoonstelling rond Willem I lopen heeft) een toplemma van maken.
Pas op! Je zit hier bij een heel overtuigde Wikipediaan!
Hoe wordt Wikipedia bekeken in 'jouw' wereld van geschreven pers en fotografie? Hoe kijkt men tegen jouw foto's op Wikipedia aan?
Ik ben nu met pensioen. Toen ik nog op de redactie van De Standaard rondliep, dan waren er altijd wel journalisten die 'gromden' en erg kritisch waren over Wikipedia. Maar als ik dan even ging rondkijken en tellen, dan was op één van de drie beeldschermen Wikipedia te zien! Ik heb toen gezegd: het is een schande... als we er zoveel gebruik van maken zouden we er ook zelf iets in kunnen bijdragen.
Vroeger moest ik regelmatig voor de krant op pad, om iemand voor een interview te gaan fotograferen. Vaak keek ik dan, voordat ik vertrok, of er al een portret van die persoon op Wikipedia stond. En dan zei ik tegen hem/haar: "Ik zal jouw foto ook op Wikipedia plaatsen". Thuis ging ik dan de foto nabewerken en stuurde die door naar de redactie van de krant. Én ik plaatste de foto meteen op Wikipedia. Dan kreeg ik wel eens een paniektelefoontje van de redactie... "Michiel, ben jij voor ons op reportage geweest?"... Ik antwoordde dan: "Ja, ik heb de foto's net naar jullie gestuurd!" Eindredacteur: "Maar je hebt ze van Wikipedia gehaald!" Dit toont aan dat de redacteuren van een krant Wikipedia echt wel intensief gebruiken. Overigens ben ik met die manier van werken gestopt - het was niet echt exclusief voor de krant. Ik heb afgesproken om een week te wachten voordat ik de foto's naar Commons zou uploaden. Maar dan vergat ik dat soms ook weer...
Vroeger plaatste ik foto's in lagere resolutie, maar nu upload ik ze gewoon in full resolution. Ik ken een collega-fotograaf die ook portretten uploadt voor de Nederlandstalige Wikipedia, maar dan in hele lage resolutie - je kan er nauwelijks een print voor op een luciferdoosje van maken. En hij plaatst bij de lemma's op Wikipedia zijn naam erbij: een verdoken manier om reclame voor zichzelf te maken? Nee, ik plaats mijn foto's nu in heel hoge resolutie op Wikimedia Commons.
Ik heb verschillende collega's die me gek verklaren. Ik denk toch dat ik een soort witte raaf ben... Ik zit dikwijls in jury's van foto-amateurs en dan zie je dat sommige amateurfotografen in het midden van hun beeld 'Copyright (+ hun naam)' plaatsen. Vaak bij derderangs foto's! Dat is de schuld van internet... ze denken dat ze er rijk van kunnen worden, maar dat is relatief.
.jpg)
Over geld verdienen... Je bent een gerenommeerd fotograaf in Vlaanderen, en je hebt in je leven vele unieke foto's gemaakt... wil je dat niet ten gelde maken in plaats van het te doneren aan Wikimedia?
Ik heb een zoon van 8 jaar. Ik vind dat ik hem niet met mijn archief mag bezwaren - én dat hij er ook geen geld mee mag verdienen. Vergelijk dat met mijn ouders: ze hebben veel geld gedoneerd aan politieke partijen, omdat zij daar erg van overtuigd waren. Ik zou dat een probleem kunnen vinden, maar neen, integendeel: ik vind dat OK. Als ze heel hun leven hard gewerkt hebben, dan mogen ze zelf beslissen wat ze met hun geld doen. En zelf heb ik ook alles wat ik nodig heb.
Over mijn archief: ik weet zelf het beste wat op die foto's staat. Mijn zoon weet dat niet. Wat zal hij binnen 10 jaar nog weten over de context van mijn foto's? Het is het beste als ik ze nu zelf verwerk en vrijgeef.
Als je echt geld wil verdienen met een fotografenarchief, dan moet je daarmee leuren en woekeren, dan moet je een product gaan verkopen. Dat interesseert me niet. Ik heb bijvoorbeeld foto's gemaakt voor het boek Oorlog en terpentijn van Stefan Hertmans. De uitgeverij, De Bezige Bij, betaalt goed voor dergelijke opdrachten. Het boek is ondertussen een bestseller geworden en in vele talen vertaald. Bij elke nieuwe vertaling wordt de nieuwe uitgever weer naar mij doorverwezen. Maar... moet ik dan 2 of meer keer voor hetzelfde werk betaald worden? Dan antwoord ik telkens: nee, ik wil geen vergoeding. Maar stuur mij een exemplaar van het vertaalde boek!
Loop je op die manier niet een hoop inkomsten mis?
Ach, bah, ja... Ik heb alles wat ik nodig heb! Ik ben al betaald! En het vraagt ook weer een hoop werk en gedoe om dat geld hier te krijgen, een overschrijving uit Polen bijvoorbeeld... pff.
Er loopt nu ook een tentoonstelling bij het STAM met mijn foto's. Die betalen mij ook netjes voor mijn werk. Prima wat mij betreft. Ik werk snel en efficiënt. En achteraf genieten veel mensen ervan. Waarom zou ik dit niet op deze manier doen?
De meeste illustraties bij Wikipedia-artikelen zijn amateurfoto's. Jouw zeer goede, professionele foto's, staan daar dan tussen. Hoe kijk je naar fotografie voor een (online) encyclopedie?
Ik vind dat fotografie voor Wikipedia neutraal moet zijn, niet te veel nabewerkt of gephotoshopt. Ik zie soms 'foto's van de dag' op Wikimedia Commons die heel erg bewerkt zijn en vind dat je dat niet moet propageren. Dat geldt ook voor portretten. Het blijft een encyclopedie waarin je informatie verwacht met een zekere afstandelijkheid.
Ik heb bijvoorbeeld een portret geüpload van Allen Ginsberg - dat vind ik zelf één van de betere foto's die ik ooit gemaakt heb. Hij is geportretteerd met een soort grimas. In Polen is die foto intussen gebruikt als cover van een biografie van hem. Op de Nederlandstalige Wikipedia wordt dat portret telkens weer verwijderd, waarschijnlijk omdat men hem te karikaturaal vindt, en vervangen door een kiekje, een veel minder interessante foto. Maar Ginsberg was erg anarchistisch en de foto past perfect bij hem. Hij staat in een aantal andere talen wel bij zijn artikel op Wikipedia. Mijn portret van Frank Boeijen is ook uit zijn Wikipedia-artikel weggehaald en waarschijnlijk vervangen door een foto van een fan. Ook een bijzondere foto van Herman van Veen, met ontbloot bovenlijf, wordt uit het artikel verwijderd.
Volgens mij heb ik trouwens een paar fans op Wikipedia, die regelmatig als bijschrift bij mijn foto's plaatsen: 'foto: Michiel Hendryckx'. Wanneer ik dat zie, dan verwijder ik dat zelf weer. Je ziet dat het mijn foto is wanneer je erop klikt, dat is voldoende. Een Wikipedia-artikel over Marc Eyskens gaat over Marc Eyskens - punt.
Worden jouw foto's wel eens verkeerd gebruikt, of gebeuren er soms dingen mee waar je moeite mee hebt?
Soms mailen mensen mij: mag ik jouw foto wel gebruiken? Ik antwoord dan altijd: het is erg lief dat je me mailt, maar dat is niet nodig: de foto is volledig vrij.
Je foto's zijn je kinderen. Je staat ze af en je laat ze gaan. En ze moeten zichzelf verdedigen. Ja, soms wordt er nogal grof en onwetend in foto's gesneden... een voorbeeld is Luc Huyse. (Zoekt het Wikipedia-artikel op.) Ha! Hij staat weer volledig in het lemma! Iemand had het portret afgesneden, maar het is door iemand anders weer gefatsoeneerd. Dat doet me plezier. Vroeger was het ook zo: bij beeldredacteuren op een krantenredactie lagen lange smalle scharen, om foto's voor de krant te verknippen. Bij een foto van mij werd vaak uiteindelijk toch niet gesneden - omdat de redacteur dat toch te jammer vond. De foto had zichzelf verdedigd.
En als het toch gebeurt? Als je daar als fotograaf niet tegen kan, dan moet je ermee stoppen.
(Michiel bezoekt het Wikipedia-lemma over acteur Jan Decleir.) De mentaliteit op Wikipedia is, door de jaren heen, veranderd ten goede. Kijk! Zie je wel! Iemand heeft deze foto (een portret door Michiel Hendryckx van Jan Decleir, diens gelaat overgoten met namaakbloed - red.) er toch weer bij geplaatst! Hij was eerder uit het artikel verwijderd... kinderen zouden er bij het ontbijt van gruwelen. Maar die foto was onderdeel van een affiche en heeft in de jaren 1990 overal in België op straat gehangen!
De foto staat in het Wikipedia-artikel wel met jouw naam erbij...
Ja! Dat wil ik dus niet! Nu, terwijl je naast mij zit, ga ik dat weghalen. Het bijschrift moet zijn: Jan Decleir - ALL FOR LOVE - Blauwe Maandag Compagnie. (Michiel klikt op 'Bewerken', vervangt het onderschrift bij de foto, en schrijft tenslotte in de bewerkingssamenvatting: 'De echte Wikipediaan leeft in de schaduw'.)
Hou je in de gaten hoe je foto's op Commons en op Wikipedia gebruikt worden, en hoe vaak ze bekeken worden?
Nee. Dat interesseert me niet. (Gaat toch met enig enthousiasme vertellen:) Allen Ginsberg wordt veel gebruikt, Chet Baker wordt veel gebruikt. Hallucinant veel... Die foto is dus al miljoenen keren bekeken. Intellectueel is dat een bevrediging. Ik heb ook ooit gezien dat iemand die foto geprint had. Dat vind ik fantastisch!
Ik ben van nature gul. Mijn moeder was ook zo. Ik ben gastvrij, ik reis zeer veel en geniet van de gastvrijheid die mij overal ten beurt is gevallen. Ik vind ook: je kan enkel een goed artiest zijn - een goed schrijver, een goed fotograaf - als je genereus bent. Geven is zo geestig!