Johanna Borskibrug

Johanna Borskibrug
	Brug 41 in 2010
Algemene gegevens
Locatie	Amsterdam-Centrum
Coördinaten	52° 22′ NB, 4° 54′ OL
Monumentale status	Rijksmonument
Monumentnummer	518392
Bouw
Bouwperiode	1922/1923
Architectuur
Type	vaste brug
Architect(en)	Piet Kramer; Dienst der Publieke Werken
Bijzonderheden	SPQA
Portaal	Verkeer & Vervoer

De Johanna Borskibrug (brugnummer 41) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Vijzelstraat en overspant de Keizersgracht.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Op dezelfde plaats ligt al eeuwenlang een brug. Stadarchitect Daniël Stalpaert tekende de brug in op zijn ontwerp stadsplattegrond van 1662, in die tijd was er nog geen bebouwing. Toen Frederick de Wit in 1688 een nieuwe plattegrond maakte was er flink gebouwd bij de brug.

In 1882 werd de brug te hoog en te smal bevonden; ze werd verlaagd en verbreed. Tegelijkertijd werden dezelfde werkzaamheden uitgevoerd bij de brug 30 en brug 70. De in elkaars verlengde liggende bruggen hebben vanaf dan een gezamenlijke geschiedenis.

Bij de verbreding vanaf 1911 van de Vijzelstraat maakte architect Jo van der Mey ontwerpen voor de drie bruggen.^[1] De drie bruggen zouden qua uiterlijk een eenheid moeten vormen. De uitvoering vond echter met tussenposes plaats, die veroorzaakt werden door het feit dat de verbreding van de Vijzelstraat in fases plaatsvond. Piet Kramer zag zich rond 1919 genoodzaakt drie nieuwe bruggen te ontwerpen, waarbij hij voor de brug 30 nog grotendeels het origineel gebruikte, maar voor de bruggen 41 en 70 maakte hij een geheel nieuw ontwerp.

Huidige brug[bewerken | brontekst bewerken]

De brug 41 werd pas in 1923 opgeleverd. De landhoofden en pijlers zijn uitgevoerd in bak- en natuursteen. De brug wordt omgeven door vier natuurstenen zuilen op de landhoofden; deze vermelden SPQA een grapje van Kramer verwijzend naar het Romeinse SPQR, Kramer werkte immers voor de Dienst der Publieke Werken. Kramers handtekening is verder te zien in de jaarstenen (anno 1923) en het siersmeedwerk in de balustraden/leuningen. De borstweringen zijn opgetrokken in de stijl van de Amsterdamse School met afwisseling baksteen/natuur, metselverbanden en op het eind nog bewerkt natuursteen.

De brug moest vanwege de toenemende verkeersstromen in de jaren 1950 heringericht worden.

Omdat hij last had van verzakkingen werd de brug in 2020/2021 in delen uit elkaar gehaald en vervolgens weer in elkaar gezet. Tramlijn 24, de enige tramlijn die nog over de brug reed, werd gedurende die periode omgeleid maar verdween op 8 december 2023 definitief van de brug. Voor voetgangers en fietsers waren twee noodbruggen gelegd.

Naam[bewerken | brontekst bewerken]

Eerst in 2016 kreeg de brug een vernoeming, in dit geval naar Johanna Borski (Johanna Jacoba Borski-van de Velde), een 19e-eeuwse financier, die als mede-oprichtster van de Nederlandsche Handel-Maatschappij deze firma diverse keren redde. Het bedrijf was gevestigd in gebouw De Bazel aan de Vijzelstraat. De naamgeving kwam wel wat laat, de Nederlandsche Handel-Maatschappij is in 1964 gefuseerd tot de ABN. Het gebouw De Bazel tussen Herengracht en Keizersgracht herbergt sinds 2007 het Stadsarchief Amsterdam. Ook de naam Borski is sinds 1966 verdwenen uit de zakenwereld. Johanna van de Velde werd overigens geboren in de Vijzelstraat, toen (1764) een smalle straat, gelijk Leidse- en Utrechtsestraat.