Overleg:Lodewijkskerkje

Vragen

1. Op welke onafhankelijke, betrouwbare bron(nen) is dit artikel gebaseerd?
2. Waar wordt in de literatuur de term Napoleonskerk c.q. Lodewijkskerk gebruikt en voor welke type kerken en voor welke periode?
3. In de lijst staan vijf kerken, die geruime tijd na de regeerperiode van Lodewijk Napoleon zijn gebouwd? Op grond van welke bron worden deze kerken toch tot dit type gerekend? De financiering van de bouw van de kerk in Oudenbosch zou al door Lodewijk Napoleon zijn toegezegd (zie hier), maar geldt dat ook voor de andere vier genoemde kerken? En waar staat dat beschreven?
4. Stenvert [et al.] noemt in "Monumenten in Nederland - Noord-Brabant", p. 23 wel een aantal zogenaamde ‘Napoleonskerkjes’, waarvan sommigen wel en anderen niet in deze lijst voorkomen. Kortom graag een bron ook voor de vermeldingen in de lijst.

Gouwenaar (overleg) 2 nov 2019 17:51 (CET)

Mijn vraag om bronnen te vermelden staat nu al ruim drie jaar open. Is hier sprake van het publiceren van de resultaten van origineel onderzoek door o.a. Ruvanoo. Gouwenaar (overleg) 6 feb 2023 13:17 (CET)

** INVENTARISATIESTAAT LODEWIJKKERKJES NOORD-BRABAND **

© Ruud van Nooijen, Boxtel – versie: 6 februari 2023 (1^e versie van 6 februari 2023)

__________________________________________________________________________________

Toelichting inzak hetgeen vooraf ging

Kort na het tot stand komen van de Bataafse Republiek (1795), volgt in 1798 de Staatsregeling van 1798 (grondwet). De Nederduits Gereformeerde godsdienst verliest daarbij haar suprematie: alle godsdiensten worden gelijkgesteld. Voorheen rooms-katholiek kerken en pastorieën, die bij aanvang van de Reformatie door de Nederduits Gereformeerde kerk werden genaast, blijven niet overal in hun handen. Het 6^e additionele artikel bij genoemde staatsregeling bepaalt dat genoemde kerken en pastorieën in handen moeten komen van de religieuze denominatie met de meeste lidmaten. Dat zou moeten gebeuren binnen 6 maanden na van kracht worden van de Staatsregeling. De praktijk was echter weerbarstig.

In Noord-Brabant kwamen genoemde gebouwen vrijwel overal in room-katholieke handen.    

In de praktijk ontstaan daarbij problemen. Niet overal komt men tot een bevredigend vergelijk. Daarenboven is het land politiek niet stabiel. Ook zijn de terug te geven kerken in veel gevallen door de, vrijwel overal (zeer) kleine protestantse gemeenten, slecht onderhouden en eigenlijk zonder (grondig) herstel, door niemand te gebruiken.

De kwestie is nog niet opgelost als tussen 1806 en 1810 het land als Koninkrijk Holland wordt geregeerd door koning Lodewijk Napoleon, jongere broer van de Franse keizer.

Lodewijk Napoleon wil onder meer dit probleem definitief oplossen en stelt geld beschikbaar voor protestantse gemeenten die hun kerken moeten teruggeven aan de katholieken en daardoor zelf zonder godshuis komen zitten. Tijdens zijn reis voorjaar 1809 schenkt hij vele gemeenten voor dit doel een bedrag.

Definitie ‘Lodewijkkerkje’

De benaming Lodewijkkerkje ontstaat in de volksmond voor protestantse kerkgebouwen die met geld, gegeven door koning Lodewijk Napoleon, werden gebouwd. Deze benaming is niet officieel, doch raakt in de loop van de 19e eeuw reeds in gebruik, zie o.a. literatuur, kranten.

Het is mijns inziens alleszins te rechtvaardigen de benaming te verlenen uitsluitend aan protestantse kerkgebouwen die zijn gebouwd met een geldelijke bijdrage afkomstig van koning Lodewijk Napoleon.

Mijd gebruik benaming Napoleonkerkje

Soms duikt de term Napoleonkerk(je) op. Dit is een, mijns inziens het onderwerp geen recht doende en verwarrende benaming. Bij de naam ‘Napoleon’ denken 9 van de 10 mensen die deze naam kennen aan de kleine Franse keizer van het Eerste Franse Keizerrijk. Het lijkt mij derhalve dienstig deze benaming geheel te mijden. 

Aanvang bouw of ingebruikname na einde regeerperiode Lodewijk Napoleon

Er zijn Lodewijkkerkjes, waarvan de bouw dan wel datum ingebruikname ligt na einde van het koninkrijk Holland. Hiervoor zijn diverse redenen aan te wijzen. Zo ontstaan in een aantal gevallen problemen bij de bouw ervan. Een voorbeeld hiervan is Boxtel.

Er werden ongeveer 25 Lodewijkkerkjes gebouwd, waarvan er thans nog zo’n 20 resteren. Niet alle gebouwen zijn nog als kerk in gebruik.

Inventarisatielijst Lodewijkkerkjes

Onderstaande inventarisatie is vooralsnog niet als compleet of definitief te beschouwen.

1.       Asten, 1810.

2.       Bergeijk, 1812

3.       Boxtel, 1812. Ontwerp 1809 van Hendrik Verhees (1744-1813)

f 7.000,-- gift in assignaten. (Prot. Gem. Boxtel, Esch en Liempde)

4.       Budel, 1813.

5.       Cuijk, 1808

6.       Deurne, 1815

7.       Eersel, 1813. In 1818 gecombineerd met Hoogeloon.

8.       Hilvarenbeek, 1809

9.       Lage Zwaluwe, 1816

10.   Moerdijk, 1815

11.   Oisterwijk, 1810

12.   Oosterhout, 1810

13.   Oud Gastel, 1809

14.   Oudenbosch, 1819, gift van f 7.000,-- (Prot. Gem. Oudenbosch, Ruckphen, Zegge)

15.   Schijndel, 1808

16.   Sint-Michielsgestel, 1809

17.   Sint-Oedenrode, 1809

18.   Terheijden, 1809.

19.   Valkenswaard, 1809 of 1813

20.   Veghel, 1822.

N.B.:

- De Sint-Lodewijkkerk te Leiden is geen ‘Lodewijkskerkje’ in de zin van dit overzicht.

- Te Oisterwijk wordt jaarlijks door de Stichting Lodewijkskerkje een ‘Lodewijkslezing’

   gehouden in het daar aanwezige Lodewijkkerkje. Dat gebeurt rond de datum van 18

   april, op welke dag in het jaar 1809 koning Lodewijk Napoleon op bezoek was in

   Oisterwijk. Onderwerp van de lezing: een actueel maatschappelijk, cultureel of historisch

   thema.

Bronnen:

1.         Leve de koning! Lodewijk Napoleon op reis door Brabant en Zeeland, Hans van den

            Eeden. Brandaris Pers, 2009

2.         artikel Hans van den Eeden in tijdschrift Inbrabant, nummer 0, oktober 2009

3.         Artikel Protestantse Gemeente Boxtel, Ruud van Nooijen, 2020, aanwezig op website

             www.heemkundeboxtel.nl

4.         websites diverse protestantse gemeenten / heemkundekringen.

        ******     **************************************************************      ******

                           ***  *********************************************   *** Ruvanoo (overleg) 7 feb 2023 00:47 (CET)

Dank voor uw uitgebreide reactie. Ik neem aan dat dit het artikel is waar u op doelt. Het is mij niet helemaal duidelijk wat in het Wikipedia-artikel gebaseerd is op gepubliceerde bronnen en wat daarin uw eigen gevolgtrekkingen zijn. Voor het Wikipedia-artikel zou het zeer wenselijk zijn als daarin de bronnen vermeld worden die gebruikt zijn. Terzijde u vermeldt bij uw bovenstaande reactie "© Ruud van Nooijen, Boxtel – versie: 6 februari 2023 (1e versie van 6 februari 2023)". Ik hoop dat u (ik neem tenminste aan dat u Ruud van Nooijen bent) begrepen heeft dat deze informatie hier is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 en de GFDL. Gouwenaar (overleg) 7 feb 2023 12:32 (CET)