Overleg:Syncope (muziek)

Syncope (muziek)

De syncope (gr. syn met, samen; kopos slag) in de klinkende muziek is een metrisch zware, gewoonlijk sterke toon (thesis, heffing) op een lichte maatdeel.

Definitie

Om de syncope te kunnen definiëren is het noodzakelijk tussen de ritmiek en de metriek nauwkeurig te onderscheiden:

• Het ritme is de volgorde van slagen, tonen of pauzen van bepaalde en verschillende tijdsduur en wordt door de noten- en pauzenvormen precies aangegeven.

• Het metrum is het relatief, meest dynamisch uitgevoerde onderling toongewicht dat of zwaar (geaccentueerd), of licht (zonder accent) is. Om het metrum te kunnen noteren, is het maatschema, bestaande uit de cijferbreuk en de maatstreep, uitgedacht. De eerste tel van de maat is de plaats van de zware slag, de overige of overigen van de lichte slagen.

Wanneer nu een zware toon, klank of slag op een lichte maattel valt, ontstaat de syncope, een gevoeld spanningsmoment tussen het variable metrum van de levende muziek en het onbuigzame metrum van de maat.

De syncope is dus een metrisch fenomeen, al worden bepaalde ritmische figuren ook zo genoemd. De reden hiervan is de moeilijkheid, een authentieke syncope met zekerheid vast te stellen, zij kan niet uit de notentext alleen worden afgeleid. Het metrum is een essentieel attribuut van de melodie, in ’t bijzonder van het motief als haar oervorm, dat het maatmetrum allicht uit het zadel kan werpen.

Voorbeelden

I. De volgende naar C gr. t. getransponeerde maten uit het Allegretto van Beethovens Pianosonate Op. 27.2 vertonen een reeks van syncopen in de bovenstem tegen de stroom der maataccenten in de begeleiding.

De melodie op zich zelf laat twee uitvoeringen toe, a en b, in beiden zijn auditief geen syncopen vast te stellen. Het is dus niet verstandig, een met een boog over de maatstreep verlengde noot ‚syncope’ te noemen.

Op de piano is enkel uitvoering a mogelijk, men hoort dan:

Het is dus duidelijk dat eerst door de juist gespeelde maat in de bas de syncopen in de discant als zulke hoorbaar worden.

II. In de volgende melodie kenmerkt de Deense komponist Vilfred Kjær (*1906) de syncopen door accenttekens, dit is de beste manier om syncopen te noteren. Maar ook hier is het noodzakelijk de zware tellen, waar deze voorkomen (maat 2, 4 en 6), eveneens te accentueren.

De zogenaamde ritmische syncope

Het volgende ritme (off-beat) wordt in ’t algemeen als syncopisch ondervonden:

Maar de ‚echte’ syncope vereist een metrische accentuatie, b.v.:

Opmerking

Alle, ook de door de gebruiker Madyno van de Duitse Wikipedia overgenomen notenvoorbeelden zijn ritmische syncopen, dus eigenlijk alleen maar ritmen. Als er metrische bedoeld zijn, is dat niet te herkennen. Men vindt nu onder „Synkope (Musik)“ in de genoemde Wikipedia een nieuwe en uitgebreide text met verdere voorbeelden, waarvan de bovenstaanden afkomstig zijn.

Puls?

Ik ken de term "puls" in de betekenis van "tel" niet. Wie wel? Madyno (overleg) 2 jul 2012 15:46 (CEST)

Ik. Alleen komt 'tel' voort uit de maatsoort, terwijl 'puls' voortkomt uit een interpretatie van het metrum. ;) Tjako (overleg) 16 mrt 2013 21:17 (CET)

De openingszin: In de muziek spreekt men van een syncope wanneer een of meer tonen niet op de tel of puls vallen, waardoor een of meer normale accenten verlegd worden. vind ik niet bepaald duidelijk, zo niet verkeerd. Het roept meer vragen op, dan dat er beantwoordt worden. a) Wat is de tel en wanneer valt een toon niet op de tel? b) Wat is de puls en wanneer valt een toon niet op de puls? Madyno (overleg) 17 mrt 2013 11:00 (CET)

Puls

For rhythm, the existence of an underlying regular pulse, or stress, must be indicated. This is achieved by two devices: the bar line and the time signature. The bar line primarily indicates a point of main stress... A time signature indicates, first, the duration of the space between two bar lines; and, second, the subsidiary stress patterns within that space. (Encyclopedia Britannica, vol 12, p 733)