Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes/Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop (verzetsblad, Leiden)

Koppelingen toevoegen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Hieronder zie je een beginnetje (opzetje, stub) van een Wikipedia-artikel over een Nederlandse verzetskrant uit de Tweede Wereldoorlog.

Dit beginnetje is aangemaakt in het kader van het Wikiproject Verzetskranten.

De informatie in het beginnetje is rechtstreeks overgenomen uit het boek De ondergrondse pers 1940-1945 van Lydia Winkel, in zijn geheel als PDF te vinden op Wikimedia Commons.

Onderstaand beginnetje is nog niet rijp voor de hoofdnaamruimte van Wikipedia, je kunt helpen om het te controleren of aan te vullen tot een volwaardig artikel.

In de handleiding voor deelnemers aan het Wikiproject Verzetskranten lees je hoe dit werkt.

Andere beginnetjes van verzetskrantenartikelen vind je in Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes


Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop
Plaats(en) van uitgave Leiden
Verschijningsfrequentie Aanvankelijk wekelijks, vanaf eind augustus 1944 3 maal per week
Inhoud Algemene artikelen en Nieuwsberichten
Reproductiemethode Gestencild
Oplage Tussen de 500 en 9000
Datum eerste uitgave 20 juli 1943
Datum laatste uitgave 14 maart 1945
Taal Nederlands
Vervaardigers/redacteuren P.J. Kloots J.F. van Bemmelen H.H. Adelaar A. de Blanken J. de Blanken J.M. van Stralen E.K.P.C. van de Voort J. Gijsman J. Barge
Drukkerij(en) Fa. E. IJdo
Gerelateerde kranten Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop Het invasie-nieuws Kroniek van de week; "vriheyt en is om gheen gelt te coop" met medewerking van Het Parool Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop De Engelse zender; nevenuitgave van de Kroniek van de week 'This is London calling' Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop Vrije stemmen Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop De bevrijding; weekblad uitgegeven door de Indonesische Vereniging Perhimpoenan Indonesia Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop Vrije pers; voor Leiden en omstreken Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop De vrijheid Kroniek van de week; in samenwerking met "De Bevrijding" Ik zal handhaven Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop Oranje-bulletin; uitgave voor Leiden en omstreken Kroniek van de week; 'Vriheyt en is om gheen gelt te coop'
Nr. in DOP van L.E. Winkel 326
Beschrijving in catalogus 376299401
Portaal  Portaalicoon   Media

Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop was een verzetsblad uit de Tweede Wereldoorlog, dat vanaf 20 juli 1943 tot en met 14 maart 1945 in Leiden werd uitgegeven. Het blad verscheen aanvankelijk wekelijks, vanaf eind augustus 1944 3 maal per week in een oplage tussen de 500 en 9000 exemplaren. Het werd gestencild en de inhoud bestond voornamelijk uit algemene artikelen en nieuwsberichten.

Betrokken personen[bewerken | brontekst bewerken]

Gerelateerde kranten[bewerken | brontekst bewerken]

Categorie:Illegale pers in de Tweede Wereldoorlog

Ruwe tekst Winkel-lemma[bewerken | brontekst bewerken]

Hieronder staat de tekst over Kroniek van de week; vriheyt en is om gheen gelt te coop uit lemma nr. 326 van De Ondergrondse Pers. Met behulp van deze tekst (en andere bronnen) kunnen Wikipedianen het bestaande artikel verbeteren. De Ondergronds Pers is ook als full-text PDF beschikbaar op Wikimedia Commons, daar is onderstaande tekst dus ook terug te vinden.

Nadat de studenten J. Gijsman en J.M. van Stralen aanvankelijk hun medewerking hadden verleend aan het in zijn laatste fase verkerende IK ZAL HANDHAVEN waarvan de oorspronkelijke redactie was opgerold (zie nr. 248), besloten zij tenslotte toch een nieuwsblad te gaan uitgeven, daar de verplichte inlevering van de radiotoestellen een nieuwe situatie had geschapen. In de pottenbakkerij van J. de Blanken te Zoeterwoude luisterde men reeds de gehele dag naar de geallieerde uitzendingen, welke door een ondergedoken neef werden genoteerd. Deze verslagen werden door mej. A. de Blanken naar een tante gebracht die negen joodse onderduikers in huis had en daarom haar radio wel had ingeleverd. Besloten werd gezamenlijk in zee te gaan en een wekelijks nieuwsblad uit te geven. Van Stralen zou steeds een militair-politiek overzicht leveren onder het pseudoniem 'Diplomaticus'. Op 20 juli 1943 verscheen het eerste nummer. Alle exemplaren werden aanvankelijk per post verzonden, daar de familie de Blanken geen geld wilde incasseren. Gijsman en Van Stralen vonden echter dat men zodoende veel te weinig mensen kon bereiken en gingen op eigen risico oplage en lezerskring uitbreiden en wèl vrijwillige bijdragen aannemen. Zij trokken eerst de student J. Barge in de redactie aan, en in oktober 1943 de student J.F. van Bemmelen. Deze schafte met van zijn vader geleend geld een grote hoeveelheid papier aan door bemiddeling van de fa. IJdo, waardoor de oplage aanzienlijk kon worden verhoogd. Ook werd nu voor een zeer deskundig nieuwsopnemer gezorgd, namelijk de joodse onderduiker ir. H.H. Adelaar te Leiden. Deze luisterde o.a. naar alle Russische uitzendingen in de oorspronkelijke taal, waardoor het soms gebeurde dat de KRONIEK reeds een plaatsnaam aan het Oostfront kon opgeven, waarvan de BBC en Radio Oranje nog niet eens het ware wisten. Tot het einde van de oorlog leverde Adelaar vijf vellen getypt nieuws per dag. Aan vrienden, studenten en diverse relaties door het gehele land werden nu regelmatig KRONIEKEN ter verdere verspreiding verschaft. Deze werden door Van Bernmelen per trein vervoerd. Dit was echter te bezwaarlijk en spoedig ging hij alleen met de kopij op reis. Eén dag per week deed hij hiermee een ronde langs alle adressen, wat bij het nemen van het spoorwegkaartje soms een wonderlijke indruk bij de loketambtenaar wekte. Zo ontstonden geleidelijk 'filialen'. De eerste uitbreiding vond eind 1943 plaats naar Rijswijk (Z.H.) en Nijmegen, daarna volgden in de loop van 1944 Middelburg, Alphen aan den Rijn (later met Koudekerk en Nieuwkoop), Bodegraven, Rotterdam, 's-Gravenhage (later ook Wassenaar), Rijnsburg, Lisse, Bergschenhoek, Voorschoten en Oegstgeest. Medio augustus 1944 was de organisatorische opbouw voltooid. De KRONIEK VAN DE WEEK is met deze vele steunpunten het enige landelijke nieuwsblad geweest, dat dezelfde gedecentraliseerde organisatievorm had als vele grote opiniebladen. Actualiteit was hierbij wel een eerste vereiste. Toen dan ook na de geallieerde landingen in Normandië op 6 juni 1944 de vraag naar nieuws - en er was een overstelpende hoeveelheid - enorm toenam, werd door E.K.P.C. van de Voort, leider van de stencilgroep van de KRONIEK, twee maal per week HET INVASIE-NIEUWS uitgegeven, dat zoals de titel aangeeft het laatste nieuws betreffende de geallieerde operaties bevatte (zie nr. 253). Ook in andere plaatsen leverde de actualiteitskwestie wel moeilijkheden op, hierom werd b.v. in Nijmegen door de KRONIEK-groep DE ENGELSE ZENDER uitgegeven (zie nr. 168). Eind augustus 1944 werd dan ook besloten dat de KRONIEK drie malen per week zou verschijnen en werd HET INVASIE-NIEUWS opgeheven. Onmiddellijk hierop volgde Dolle Dinsdag. Het contact met de plaatselijke afdelingen, dat door de beschietingen door de RAF van vervoermiddelen in de zomer van 1944 toch al zeer veel moeilijkheden opleverde, stagneerde nu vrijwel geheel. De afdeling Nijmegen verviel door de bevrijding, het verkeer met Middelburg werd onmogelijk. Bij de andere groepen, die langzamerhand de editie al zelf met het laatste nieuws aanvulden, ontstond de behoefte aan meer zelfstandigheid (zie de nrs. 320, 322, 323, 324, 325, 327, 328, 329, 330, 331, 332 en 333). Toch bleef de eenheid gehandhaafd en (behalve in Middelburg, daar Zeeland Sperr-gebied was) werd het 'Diplomaticus'-artikel tot het eind toe in alle edities opgenomen. Op 31 oktober 1944 besloten de redacties van de KRONIEK en DE BEVRIJDING (zie nr. 69) hun uitgaven in verband met de na de Spoorwegstaking ontstane technische problemen te combineren. Na enkele weken werd de samenwerking in zoverre gewijzigd dat de KRONIEK en DE BEVRIJDING om en om verschenen. Eveneens gezamenlijk werd enige malen het aan Indonesische vraagstukken gewijde orgaan DE VRIJHEID uitgegeven (zie nr. 1057). De KRONIEK zorgde ook voor de uitgave van het plaatselijk ORANJE-BULLETIN (zie nr. 616). Per 1 november 1944 werd 'THIS IS LONDON CALLING' (zie nr. 806) in de KRONIEK opgenomen. De uitgever ervan P.J. Kloots, werd eind 1944 naar Den Haag gezonden om daar de KRONIEK te reorganiseren. Na het bombardement van 3 maart 1945 keerde hij uitgeput en ondervoed naar Leiden terug voor een korte rustperiode. Door een ongelukkig toeval werd hij daar, midden in een kamer, door een verdwaalde scherf van een V2 getroffen en overleed onmiddellijk. Begin december 1944 voltrok zich een breuk met de stencilgroep van Van de Voort met wie men reeds eerder conflicten had gehad, daar deze hoe langer hoe meer de links-politieke richting was opgegaan, wat door de 'Griekse kwestie' tot een uitbarsting was gekomen. Van de Voort ging zelfstandig verder, o.a. met VRIJE STEMMEN (zie nr. 1043). Hiermee ging voor de KRONIEK een stencilkunstenaar verloren, wiens werk uitblonk door keurige afwerking. Enige malen ging voornamelijk van de KRONIEK een mislukte poging uit om tot een fusie van de verschillende nieuwsuitgaven te komen, teneinde materiaal te besparen, maar vooral het risico te verminderen. De KRONIEK beschikte inmiddels over de enorme hoeveelheid papier van 30 ton, welke wekenlang des nachts door Van Bemmelen uit de voorraden van een drukkerij was 'overgeheveld'. Toen de Landwacht, die reeds vele malen had getracht de plaatselijke illegale pers te liquideren, deze voorraad, waarvan alle bladen profiteerden, op 14 maart 1945 in handen kreeg, werd besloten de fusie onmiddellijk door te zetten. Reeds de volgende dag verscheen het eerste nummer van DE VRIJE PERS (zie nr. 1031). In september 1944, toen de bevrijding nabij scheen, werden 20.000 bevrijdingsnummers gedrukt. Toen de gang van zaken zich echter zo geheel anders ontwikkelde dan zich had laten aanzien, werd de gehele oplage voor de verdere duur van de oorlog onder de vloer van een school opgeborgen. Helaas kon men er bij de bevrijding niet eens gebruik van maken, daar het 'Long live President Roosevelt' wegens het plotseling overlijden van de president op 12 april 1945 diende te vervallen. Er werd onmiddellijk een nieuw nummer gedrukt waarin de dankbaarheid ditmaal werd uitgesproken jegens the United Nations and their valiant Leaders. De laatste weken voor de bevrijding werd de KRONIEK soms gedrukt, waarbij de spannende situatie ontstond dat in het ene vertrek van de drukkerij het zetsel voor de DEUTSCHE ZEITUNG IN DEN NIEDERLANDEN werd gedicteerd, in een vertrek daarnaast dat van de KRONIEK. Na de capitulatie werd de KRONIEK nog enige tijd legaal als dagblad voortgezet door een gedeelte van de voormalige redactie.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes/Kroniek_van_de_week;_vriheyt_en_is_om_gheen_gelt_te_coop_(verzetsblad,_Leiden)&oldid=59590910"