Overleg:Koppelwerkwoord

Voorbeelden

Zou iemand een voorbeeldzin voor elk van de koppelwerkwoorden in dit artikel kunnen zetten om te illustreren wat het koppelwerkwoordelijke karakter voor elk van deze werkwoorden is? BVD, --JorisvS 10 jun 2007 17:46 (CEST)

juist?

Ik weet niet of deze lijst wel juist is. Volgens van Dale woordenboeken zijn alleen worden, zijn en blijven koppelwerkwoorden. Alle andere genoemde woorden zijn dat niet, althans die staan niet als zodanig in de van Dale. Doet me een beetje denken aan de Duitse koppelwerkwoorden. Deze zijn: sein, werden en bleiben. Wie heeft hier enige kennis van?

Het is al weer 25 jaar terug, maar ik heb deze lijst geleerd zoals hij hier staat, dus ik denk zeker wel dat de lijst juist (en compleet) is. Het nut van dit koppelwerkwoord ontgaat me echter nog steeds ;-) Edo_Overleg 16 jan 2008 12:03 (CET)

Hoe zat dat met 'mogen'? En die woorden waarachter je 'te' + werkwoord kan zetten? (Jij schijnt te mogen lopen) of (Mag jij lopen?) of (Hij lijkt/schijnt/vermag te kunnen moeten lopen)?Tjako (overleg) 23 jan 2008 03:33 (CET)

Ik heb net ondekt dat bij het onderwerp zinsdeel een nadere uitleg staat over koppelwerkwoorden. Het lijkt me nuttig om dat in ieder geval aan dit artikel toe te voegen. Het komt er op neer dat er bij een koppelwerkwoord geen object (lijdend en/of meewerkend voorwerp) mogelijke is. Het koppelwerkwoord geeft dus een nadere aanduiding voor de toestand van het subject (onderwerp) bijv. Hij is misselijk. Harry Smits. 23 januari 2008

Voorbeelden II

Ik heb zoals hierboven gevraagd werd voorbeeldzinnen gegeven bij de betreffende koppelwerkwoorden. Daarnaast denk ik duidelijk aangegeven te hebben dat niet elk gegeven voorbeeldwerkwoord altijd een koppelwerkwoord is, zoals schijnen m.b.t. licht. Mark Coenraats 23 feb 2008 14:11 (CET)

Een en ander heb ik nog wat gecategoriseerd.

A. In de eerste plaats zijn er nog koppelwerkwoorden die niet traditioneel als zodanig bekend staan, maar die wel "betekenisequivalent" kunnen zijn.

B. Ten tweede moet bij de voorbeelden een nader onderscheid worden gemaakt: 1. het woord is hetzelfde als een koppelwerkwoord, maar fungeert in het zinsverband niet als koppelwerkwoord; 2. het woord heeft wel dezelfde vorm als een koppelwerkwoord, maar is in feite een geheel ander woord, een homofoon. Bessel Dekker 1 mei 2008 14:11 (CEST)

Voorbeeld bij raken

Ik probeer het voorbeeld met 'raken' te begrijpen, maar dat lukt me niet helemaal. Mij lijkt 'raken' in 'Zo raken we van de wal in de sloot' eerder equivalent aan 'terechtkomen', terwijl het in een zin als 'De prinses raakte geëmotioneerd door de mooie muziek' wel als koppelwerkwoord fungeert. Of zie ik dat fout?

--Sopotra 17 okt 2008 17:49 (CEST)

Beste Sopotra. Raken is geen koppelwerkwoord. In jouw vb. is door de mooie muziek indirect object en geen naamwoordelijk gezegde. Dat verschil is cruciaal. Mark Coenraats 17 okt 2008 20:39 (CEST)

Hoi Mark Coenraats,

Bedankt voor je zeer snelle antwoord (zie jij ergens wie wat schrijft of loop je je eigen artikelen voortdurend langs?) Ik heb enig naspeurwerk verricht en ik denk toch echt, met alle respect, dat je je vergist.

Allereerst is door de mooie muziek in mijn voorbeeld geen indirect object, maar een bijwoordelijke bepaling van oorzaak. Een indirect object is (volgens Onze Taal) "een zinsdeel dat aangeeft op wie of wat de werking van de zin zich richt", bijvoorbeeld zijn dochter in 'De man geeft zijn dochter een boek'. Het geeft dus geen oorzaak aan.

Verder fungeert raakte in mijn voorbeeld wel degelijk als koppelwerkwoord. Het verbindt namelijk (om de definitie uit het artikel zelf te gebruiken) twee delen van de zin, waarbij het ene deel (geëmotioneerd, naamwoordelijk deel van het gezegde) een eigenschap van het andere deel (de prinses, onderwerp) aangeeft.

Onze Taal geeft het volgende voorbeeld van een zin waarin 'raken' als koppelwerkwoord wordt gebruikt: 'Mijn broertje raakte beklemd tussen de spijlen van de trap'. Lijkt dat, zeker wat de functie van raakte betreft, niet als twee druppels water op 'De prinses raakte geëmotioneerd door de mooie muziek'?

Ten slotte fungeert raken in de voorbeeldzin 'Zo raken we van de wal in de sloot' werkelijk niet als koppelwerkwoord, al was het alleen maar omdat de zin geen naamwoordelijk deel van het gezegde bevat, terwijl dat volgens de definitie van koppelwerkwoord wel zou moeten. Het is hier, zoals ik al zei, gewoon synoniem met 'terechtkomen'.

(Sorry voor dit lange verhaal, maar ik kon het gewoon niet korter uitleggen.)

--Sopotra 17 okt 2008 22:06 (CEST)

Ik twijfel nu ook hard. Ik denk dat Onze Taal gelijk heeft, i.e. 'raken' is geen koppelwerkwoord, maar het kan een dergelijke functie wel vervullen. Sorry. Mark Coenraats 18 okt 2008 01:21 (CEST)

Okay, niks aan de hand. Maar hoe gaat het nu verder? Mag ik dat voorbeeld vervangen of dient dat door een van de schrijvers van dit artikel (bijvoorbeeld door jou) te gebeuren?

--Sopotra 19 okt 2008 16:56 (CEST)

1. Het aanbrengen van wijzigingen/toevoegingen is aan de gebruiker/redacteur i.e. jij, ik, ieder ander.
2. Ik speel bewust de bal naar jou, want ik vind je bijdragen bijzonder scherp en ik wil je stimuleren actief aan de slag te gaan.
3. Eén tip: het woord 'raken' is geen koppelwerkwoord, maar kan een dergelijke functie vervullen. Formuleer dat secuur in het artikel, en beweer niet dat 'raken' en koppelwerkwoord is of kan zijn. Dat is namelijk verfieerbaar onjuist en zal weersproken en werlegd worden door velen.

Toch nog een tip: heb plezier in de Wiki! Ik heet je bij dezen van harte welkom. Mark Coenraats 19 okt 2008 17:50 (CEST)

Driewerf dank! Wat je opmerking 3 betreft: dat zal niet gebeuren; juist om dat te vermijden heb ik ook op deze pagina consequent van 'fungeren als' gesproken. Ik denk trouwens dat ik alleen maar dat voorbeeld hoef te vervangen. De uitleg daarboven is duidelijk genoeg.

--Sopotra 19 okt 2008 20:28 (CEST)

Voorbeelden aangepast

Ik heb een deel van de voorbeelden aangepast, omdat ze onjuist waren. In de zin "Hij schijnt een vriendelijke jongen te zijn" is schijnt geen koppelwerkwoord, maar een hulpwerkwoord. Het hoofdwerkwoord is zijn en dat speelt hier dus de rol van koppelwerkwoord. --Leoremy 21 okt 2009 15:23 (CEST)

Eerste naamval naamwoord

Is het zo, dat het naamwoord bij koppelwerkwoorden altijd eerste naamval is? Zoja, zou het aardig zijn, om dit aan de hand van onderstaand voorbeeld te illustreren?

• ik ben jij niet

--Ronligt 23 okt 2009 09:23 (CEST)

Ezelsbruggetjes

Ik vraag me af of ezelsbruggetjes E-waarde hebben, maar daarnaast heb ik echt nog nooit van ZWoBBeLS gehoord. Een vandaal maakte er een onuitspreekbaar woord van, maar een ws-sjabloon heb ik niet gegeven, net als degene die het vandalisme revertte. ZWoBBeLS mist nl. de h, d en v. En misschien is het een beetje verouderd, maar de woorden komen nog wel steeds voor in het Nederlands.  —  „Jaspər Kloekmoed”  ^[ ! ? ]  26 apr 2010 22:19 (CEST)

ZWoBBeLS (of ZWaBBeLS) wordt gebruikt in het onderwijs in Vlaanderen. Zeker in de schoolboeken 'Markant Nederlands' en 'Nieuw Talent voor Taal' komt het voor, ik vermoed ook in 'Vitaal Nederlands' en andere reeksen. 'Ik heet' wordt dan gezien al een synoniem voor 'ik ben', met voorkomen en dunken moet je nog niet afkomen bij kinderen die hun eerste stappen in de grammatica zetten.--65henk 26 apr 2010 23:08 (CEST)

Op school leerde ik het volgende ezelsbruggetje, en het zit nog steeds in m'n hoofd:

(De zon en de maan) Zijn Blijven Schijnen. Hete(n) Lijken Blijken (koud) te Worden.

(Dunken, Voorkomen moet je er dan maar achteraan plakken)

Wikiwaardig?

Indirect object

In de lead staat dat naast het onderwerp en het naamwoordelijk gezegde alleen bijwoordelijke bepalingen voor kunnen komen. Een indirect object is echter ook mogelijk, maar geen direct object (lijdend voorwerp). Ik pas de tekst aan. PiusImpavidus (overleg) 10 apr 2012 14:28 (CEST)

Sekseneutrale voorbeelden

Naar aanleiding van de wijziging door 2a02:a210:20c4:6480:98a7:ac82:181a:224d en de terugdraaiing ervan door Wikiwerner vandaag lijkt het me dat de voorbeeldzinnen eigenlijk sekseneutraal zouden moeten worden. "Hij" bleef "een vriendelijke jongen", en "zij" scheen geen "vriendelijke vrouw" te mogen zijn. Het dunkt me dat zinnen als "Het water is warm", "De baby wordt groter", "De koers van het pond blijft stabiel", "De paraplu blijkt stuk", beter zouden zijn. Komen de eenzijdig mannelijke zinnen jullie niet vreemd voor? — YewBowman (overleg) 17 mrt 2019 21:40 (CET)

Vallen?

Waarom wordt er geen gewag gemaakt van het mogelijke koppelwerkwoord "vallen"? Bv: "het VALT me zwaar". In mijn jeugd hebben we een soort van ritmische lijstje geleerd om alle mogelijke koppelwerkwoorden te onthouden: Zijn, worden, schijnen, lijken, blijken, blijven, heten, dunken, vallen, voorkomen. Het feit dat het er exact tien zijn, maakte het makkelijker om het ritmische lijstje weer af te ratelen. Kennin (overleg) 16 jun 2021 14:22 (CEST)