Wikipedia:Wikiproject/Nederlandstalige literatuur
|
Dit project vertoont geen activiteit, en is in de archiefcategorie voor Wikiprojecten opgenomen. Dit project kan in principe altijd weer geactiveerd worden, haal dan dit sjabloon weg en voeg het project toe op Wikipedia:Wikiproject. |
Het Wikiproject Nederlandstalige literatuur[1] houdt zich bezig met het uitbreiden van artikelen die gaan over werken in de Nederlandse letterkunst. De bedoeling is het uitbreiden en starten van artikels over individuele werken die vallen onder de noemer Nederlandse literatuur.
Onder deze noemer vallen de literaire, ofte wel artistieke teksten die oorspronkelijk geschreven zijn in de Nederlandse taal, ongeacht de afkomst of de nationaliteit van de auteur. Auteurs zijn vaak Nederland of Vlaams, maar kunnen ook afkomstig zijn uit een voormalige koloniën zoals Nederlands-Indië. Ook werken van auteurs die naar Nederland of Vlaanderen emigreerden en in het Nederlands schreven, zoals Kader Abdolah, kunnen meegerekend worden.
De uitbreiding en het schrijven van de artikelen kan met behulp en ondersteuning van dit Wikiproject en zijn deelnemers plaatsvinden door de werken te verklaren en uit te leggen op een verantwoorde, neutrale en volledige wijze, maar ook op een begrijpelijke manier. Het is dan ook juist niet de bedoeling een aantal artikelen voor een elite te starten, maar eerder de artikelen van een inhoud te voorzien die bruikbaar is en informatie verschaft aan een zo breed mogelijke doelgroep.
Doelstellingen[bewerken | brontekst bewerken]
Geschreven kunst draagt vaak meerdere, soms zeer veel boodschappen uit, waarvan de verschillende waardes in dit project niet op zichzelf ter zake doen. De voornaamste doelstelling is de diversiteit van literaire werken, waaronder verhaallijnen, concrete en abstracte motieven, motivaties van auteurs, et cetera, evenwichtig in kaart te brengen. Hierbij is het uitgangspunt dat alle onderdelen evenzeer aan bod komen. Tevens is het van belang dat de diverse aspecten van literaire werken niet verbonden worden aan een waardeoordeel van de auteur(s), de gebruikers van Wikipedia. Dat wil zeggen, niet het werk zelf, ook geen onderdeel ervan, en ook niet een interpretatie van het werk.
Kort samengevat in Wikipediatermen: We schrijven bij voorkeur over alle aspecten van een literair werk, en vanuit een neutraal standpunt.
Hoewel hierop enkele uitzonderingen mogelijk kunnen zijn[2], dient de lezer zijn eigen opinie te kunnen creëren en dient de interesse in slechts één gedeelte, zoals de Samenvatting, even serieus benaderd te worden als de interesse in andere onderdelen. Uiteraard kunnen erkende autoriteiten op het gebied van de letterkunde, zoals gerenommeerde critici, aan bod worden gebracht met hun mening.
Dit alles houdt in een ideale situatie in dat bij ons een lezer op zoek naar de verhaallijn van Turks fruit[3] evenzeer wordt bevredigd in zijn zoektocht naar informatie als iemand die op zoek is naar de maatschappelijk impact van dit boek, de bijdrage die het leverde aan sociale acceptatieprocessen en seksuele emancipatie, enzovoorts. Ook is het belangrijk bij het schrijven van de artikelen een woordkeuze te hanteren die niet drempelverhogend werkt of desnoods wordt uitgelegd in een voetnoot.
Bronnen, referenties, noten[bewerken | brontekst bewerken]
Ook in dezen geldt dat origineel onderzoek absoluut niet op prijs wordt gesteld omdat dit uiteindelijk schade toebrengt aan deze encyclopedie. Zodoende is bronvermelding bij elke bewering die in twijfel zou kunnen worden getrokken noodzakelijk om de artikels een fundament mee te geven.
Artikelen en publicaties over boeken die betrouwbare informatie kunnen bevatten of zelfs geheel als betrouwbaar en gezaghebbend worden zijn vindbaar op onder meer de volgende locaties en in werken zoals de volgende:
- Openbare bibliotheken gevestigd in veel gemeenten in Nederland en België
- Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage
- De Gids Nederlands literair tijdschrift sinds 1837
- Hollands Maandblad en Ons Erfdeel culturele tijdschriften uit Nederland en/of Vlaanderen
- Trouw, De Standaard en dergelijke dagbladen
- Et cetera, et cetera
De volgende pagina's bevatten naast verplichte richtlijnen veel zaken uit het beleid van Wikipedia of voorstellen die van nut kunnen zijn en als richtsnoer kunnen dienen:
- Geen origineel onderzoek
- Bronvermelding
- Betrouwbaarheid van bronnen
- Verifieerbaarheid
- Bronvermelding in Harvardstijl (een breed geaccepteerde notatiewijze voor referenties)
Naast de refererende voetnoten, kunnen ook expliquerende voetnoten een goede dienst bewijzen. Dit zijn voetnoten niet zoals bij citaten en dergelijke verwijzen naar bronnen, maar die uitleggen wat woorden, begrippen, et cetera, betekenen. Deze noten bieden de lezer met iets minder ervaring de mogelijkheid woorden te begrijpen die noodzakelijk, maar zogenaamd laagfrequent zijn. Dat wil zeggen dat woorden zelden gebruikt worden in het Standaardnederlands, maar gelet op de inhoud en het karakter van het boek misschien van te groot belang om deze weg te laten.
Encyclopedische relevantie[bewerken | brontekst bewerken]
De verschillende aspecten die in literatuur te vinden zijn, hoeven niet in elk werk evenzeer encyclopedisch relevant te zijn. Waar tijd in een absurdistisch of surrealistisch werk grote betekenis kan hebben op artistiek vlak, kan het slechts een gegeven zijn in een roman die afspeelt in '40-'45. Ook heeft het al dan niet autobiografische vertelperspectief in de ik-vorm bij Boudewijn Büch vanwege de discussie over het waarheidsgehalte ervan een andere relevantie dan een taalkundig vergelijkbaar perspectief in een autobiografie waar deze discussie geheel niet speelt. Per onderdeel zal de inhoud en soms zelfs het bestaansrecht van een hoofdstuk afgewogen moeten worden en de conclusies zouden per werk sterk van elkaar kunnen verschillen.
Opbouw van een artikel[bewerken | brontekst bewerken]
Inleiding[bewerken | brontekst bewerken]
In de inleiding van een artikel worden in het kort de allerbelangrijkste zaken, de hoofdpunten, weergegeven
- De titel(s) van het werk (indien van toepassing meerdere)[4][5]
- De auteur(s) en indien van toepassing pseudoniem(en), geboortedatum/-a en -plaats, sterfdatum/-a en -plaats[6]
- Genre en stroming
- Thema (leidmotief, de meest dominante verhaallijn)
- Algemene maar zeer opvallende feiten, waaronder
- • verfilming(en)
- • zeer opvallende verwijzingen door bekendheden (in onder meer de media) of in andere bekende werken
- • de onrust die het werk veroorzaakt(e) in bijvoorbeeld de politiek, media en onder lezers (het publiek)
- • opvallende maatschappelijke reacties zoals boekverbrandingen
Er dient een scheiding gemaakt te worden tussen hoofd- en bijzaken die er in de inleiding toe leidt dat zij zo kort mogelijk blijft. Naast de meest evidente informatie over de schrijver en het werk zijn enkele regels in veel gevallen afdoende, bijvoorbeeld om aan te kondigen dát het werk op een bepaald terrein of meerdere terreinen invloed heeft gehad. De rest van het artikel werkt dit (zo volledig als mogelijk) uit en eventuele weetjes kunnen bij trivia worden vermeld.
Teksttypering[bewerken | brontekst bewerken]
Hier zou met onderbouwing aangegeven kunnen worden wat voor een tekstsoort en genre het werk is en de literaire stroming kan aan bod komen. Ook mengvormen zijn daarbij denkbaar. Denk hierbij aan wat in de tijd van de productie aanvaardbaar was en hoe zich dit thans verhoud tot de heersende moraal. Een gedicht van Hieronymus van Alphen met een pedagogische visie kan thans een veel vanzelfsprekender inhoud hebben, omdat zijn opvattingen zijn overgenomen en uitgewerkt. Ook de kijk op een sacraal werk kan empirisch-sociologisch en antropologisch veranderd zijn, omdat groepen mensen en ook het publiek zich kan hebben verschoven. Zoals wanneer slechts de minderheid nog altijd het werk in kwestie letterlijk interpreteert, terwijl in de tijd dat het geschreven werd de meerderheid geloof hechtte aan een à la lettre interpretatie van dit type geschriften. Voor het besef van de culturele waarde of invloed die het werk kan hebben of kan hebben gehad is het aan te bevelen een voorgaande en een volgende stroming, een tegenstroming, enzovoorts, mee te nemen in de beschrijving van het type tekst. Ook het genre kan worden beschreven en in de tijd en functie worden geplaatst.
| Enkele genres | Enkele tekstsoorten | Enkele stromingen |
| Sacraal werk (gebedenboek) | Informatief of referentiëel werk | Hedendaagse literatuur |
| Epos | Persuasief werk (pamflet) | Vijftigers |
| Drama | Expressief of emotief werk (dagboek) | Tachtigers |
| Poëzie | Diverterend werk (cursiefje) | Naturalisme |
| Verhalend proza | Betogend werk (essay) | Verlichting |
Samenvatting van de inhoud[bewerken | brontekst bewerken]
— Louis Couperus, 1889En zij betreurde zeer haar baboe, Saripa, die zij uit economie had moeten achterlaten
Eline Vere
Voorafgegaan door een {{Leeswaarschuwing}} wordt hier het verhaal in kort bestek beschreven. Daarbij wordt het woord Plot, dat vaak de titel is van dit onderdeel, bij voorkeur vermeden omdat het niet zozeer een samenvatting aanduidt, als wel de structuur van een werk. Plot in dezen wordt bovendien vaak als anglicisme gezien en dus als onverzorgd Nederlands.
Ontvangst[bewerken | brontekst bewerken]
— Reformatorisch Dagblad, 18 maart 2003Niettemin verklaart de ”troost van de vorm” Grunbergs populariteit. Dat maakt zijn boek vanzelf niet minder weerzinwekkend, zeker niet nu hij in deze nieuwe roman de ontluistering van de mens schets (sic) op het vlak van seksualiteit en begeerte.
Over Arnon Grunberg na de verschijnin van „Huid en haar”
Hier kan worden opgetekend hoe de reacties waren bij de eerste uitgave van het werk en, indien ter zake doende, latere reacties van vergelijkbare aard of intentie, maar beïnvloed met andere inzichten. Daarbij kan men denken aan onder andere de reacties:
- Van literatuurcritici in dagbladen, opiniebladen, televisie en andere media
- Uit de maatschappij zelf, in directe zin (zoals de volkswoede in geval van Rushdies The Satanic Verses)
- Uit de politiek (zoals fatwa's (Rushdie) maar ook het christelijke gemeentebestuur van Urk dat Jan Siebelink weigerde te ontvangen[7])
Huidige waardering[bewerken | brontekst bewerken]
Hier kan worden uiteengezet bij een ouder werk hoe men thans kijkt tegen de geleverde prestatie en de waarde, desgewenst ten opzichte van eerdere momenten. Ook recente ontwikkelingen door een werk kunnen hier worden besproken, zoals boeken die sedert de publicatie anders worden beoordeeld door maatschappelijke veranderingen, zoals:
- Anders denken ten aanzien van medische ethiek, seksuele gerichtheid, emancipatie van vrouwen en minderheden
- Retrospectief vermogen ten aanzien van het eigen handelen (zoals bij koloniale oorlogen, slavenhandel)
In het bijzonder kan aandacht gegeven worden aan de waarde die het boek zou hebben volgens de huidige opinie en de opinie ten tijde van de uitgave, wanneer het werk (desgewenst tezamen met andere uitgaven van de auteur en diens tijdgenoten en geestverwanten) hierop achteraf invloed lijken te hebben gehad. Zoals de (poging tot) invloed van
- Wolkers' Turks fruit en Wolkers' tijdgenoten in het algemeen ten opzichte van de seksuele moraal
- Hugo Claus, Lucebert en andere Experimentelen ten opzichte van de veranderde opvatting in de literatuur sedert de Tweede Wereldoorlog
- Marcellus Emants en diens (later geslaagde) invloed op de Nederlandse spelling
Motieven[bewerken | brontekst bewerken]
- Hier worden de motieven uit het werk uiteengezet. Zoals het motief van de moeizame, onmogelijke relatie van Laura en Sylvia in Twee vrouwen[8] die in literair opzicht teruggevoerd kan worden op de relatie tussen Orpheus en Eurydice. Ook de steen (dobbelsteen, straatsteen, grafzerk) uit Mulisch' De aanslag[9] is een voorbeeld
- Symboliek in het verhaal die „indirect” teruggrijpt op de werkelijkheid, andere werken of beiden kunnen hier worden uitgelegd. Zoals namen:
- Quinten: in De ontdekking van de hemel[10][11]
- Sem, Cham en Jafeth: bij Martinus Nijhoff[12]
- Gelijkenissen tussen fictie en realiteit
- Personen en relaties: De vriendschap van Max en Onno uit De ontdekking van de hemel[10]versus die tussen Harry Mulisch en Hein Donner en Max' ouders en die van Mulisch
- Gebeurtenissen: De fictieve kabinetsformatie in de De ontdekking van de hemel[10] en de kabinetsformatie na mei 1977
- De directe of indirecte referentie aan teksten die ten grondslag liggen aan het gehele boek
- Motto: zoals in Een vlucht regenwulpen[13]
- Tekstopbouw: Bijvoorbeeld in Hoogste Tijd[14]met een gelijk aantal bedrijven en een toneelstuk in een toneelstuk als in Shakespeare's Hamlet
- Intertekstualiteit
- Waardeoordelen in een werk gekoppeld aan de werkelijkheid
- Bijvoorbeeld in De kleine blonde dood[15]met betrekking tot biseksualiteit
- Mening en/of oordeel ten aanzien van orthodoxie in Knielen op een bed violen[16][13]
Vertelperspectieven[bewerken | brontekst bewerken]
- Auctoriaal (alleswetend)
- Ik-perspectief ((auto)biografisch)
- Ik-perspectief (verzonnen ik-figuur)
- Et cetera, et cetera
Hierbij kan een toelichting worden verstrekt over de (veronderstelde) betekenis van het perspectief of het ontbreken van zo'n betekenis. Onder meer bij Boudewijn Büch is het waarheidsgehalte van het door hem vermeende autobiografische karakter van de ik-figuur uit De kleine blonde dood[15] aan speculatie onderhevig. Dit werd later versterkt door het plaatsen van een opmerking hierover in de vervolgroman[17] door Büchs familie die haaks staat op zijn eigen visie hierop. Bij leven heeft Büch hierover nooit ontkennend gesproken, ofschoon zijn verklaren hierover vaak niet met elkaar overeenstemden.
Tijden[bewerken | brontekst bewerken]
Indien van belang kan hier worden verhandeld over de diverse tijden die gebruikt worden. De vertelde tijd en de verhouding met de huidige tijd en de huidige lezers kan worden uitgelegd. Ook kan worden ingegaan op opvallende afwijkingen in het gebruik van tijd, zoals bij omkering van de chronologie van de vertelde tijd, zoals het geval bij Yvonne Keuls' Het verrotte leven van Floortje Bloem uit 1982.
Trivia[bewerken | brontekst bewerken]
En hoofdstuk(je) voor kleine wetenswaardigheden
Medewerkers[bewerken | brontekst bewerken]
Deelname is vrijwillig en kan te allen tijde worden beëindigd. Uiteraard is het helemaal niet verplicht om dit hier duidelijk te maken door middel van een handtekening. Dat het wel kan is bijvoorbeeld om anderen te laten weten dat uw interesse ook hier ligt, bijvoorbeeld als u graag samenwerkt.
Overzicht[bewerken | brontekst bewerken]
Hieronder volgt een categorieboom van de Nederlandstalige literatuur op de Nederlandstalige Wikipedia. Deze is niet leidend, maar kan als hulpmiddel worden gebruikt.
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|