
	Dit is het persoonlijke kladblok van PAvdK/Kladblok.
	Een kladblok is een subpagina van iemands gebruikerspagina. Het dient als testruimte voor de gebruiker en om nieuwe artikelen of langere toevoegingen aan bestaande pagina's voor te bereiden. Let op: je kladblok opslaan gaat met de knop 'publiceren'. De pagina wordt daarmee nog niet in de openbare encyclopedie geplaatst en blijft een kladpagina. De kladblokpagina is wel zichtbaar (voor iedereen die wat meer van Wikipedia) en mag dus geen onoorbare dingen te bevatten.
	Het is, ook in een kladblok, uitdrukkelijk niet toegestaan* om zonder toestemming auteursrechtelijk beschermd materiaal van derden te publiceren*.
	Enkele handige links: Spiekbriefje \| Snelcursus Andere testplaatsen: De algemene zandbak \| De probeerpagina van de snelcursus \| De sjabloonzandbak

P.A. van der Knaap (overleg) (Navigatie)

Goeiemiddag. Het is vandaag 27-05-2024

Tellingen bijdragen

Globale bijdragen (maand)

nieuw gemaakt

Aantal doorgevoerde wijzigingen

Articleinfo

Analyse gebruikersweergaven

Cijfers en diagrammen

Boek maken van WP-artikelen

Logboeken

oorwurm

Hongaars meervoud[bewerken | brontekst bewerken]

Hongaarse meervouden worden vooral gebruikt bij naamwoorden, zoals zelfstandige naamwoorden, zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden, persoonlijke en aanwijzende voornaamwoorden. Meervoudsuitgangen worden niet gebruikt na telwoorden.

Voor de meervoudsvorming worden uitgangen met een instabiele beginklinker gebruikt, waarvan de te gebruiken vorm vooral afhangt van de regels van de klinkerharmonie. De te gebruiken meervoudsuitgang mede ervan af of het woord eindigt op een klinker, en of de woordstam verlagend is.

Naamwoorden met een bezitsuitgang krijgen weer andere uitgangen.^[1]^[2]

Naamwoorden[bewerken | brontekst bewerken]

Voor de vorming van het meervoud van zelfstandige naamwoorden worden gewoonlijk de drie harmoniserende meervoudssuffixen -ok/-ek/-ök gebruikt, waarvan de keuze wordt bepaald door de klinkerharmonie.

Voorbeeld:	pad	→ padok	= "(zit)banken"
Voorbeeld:	szék	→ székek	= "stoelen"
Voorbeeld:	bőrönd	→ bőröndök	= "koffers"

Van deze regels wordt afgeweken in verschillende gevallen:

als de stam eindigt op een klinker,
na een verlagende stam,
naamwoorden met een bezitsuitgang hebben aangepaste bezitsuitgangen voor het meervoudig bezit.

Meervouden en onveranderlijke, verlagende of
alternerende stammen van naamwoorden
Stammen van naamwoorden, telwoorden ↓			Voorbeelden → Enkelvoud ↓	Meervoud -ok/-ek/-ök , -ak/-ek , -k
Stam met eindklinker -a/-e (standaard) verlengd tot -á-/-é- ^[3]			kutya = hond	kutyák
			lecke = les	leckék
Stam onveranderlijk ^[4]	Eindklinker, niet verlengd (standaard) (niet -a/-e)		holló = raaf	hollók
			kocsi = wagen	kocsik
			fésű = kam	fésűk
	Uitgangen regelmatig (standaard)		nap = dag, zon	napok
			kert = tuin	kertek
			öt = 5, vijf	ötök
			bőrönd = koffer	bőröndök
	Stam verlagend ^[5]		fal = muur	falak
			fej = hoofd	fejek
			szög = spijker, hoek	szögek
	Bijvoeglijke naamwoorden bijna alle verlagend		piros = rood	pirosak
			fehér = wit	fehérek
			zöld = groen	zöldek
Stam alternerend (veranderlijk) ^[6]	Stam klinker- verliezend ^[7]	(stam niet- verlagend)	dolog = ding	dolgok
			eper = aardbei	eprek
			köröm = nagel	körmök
		stam verlagend	bátor = dappere	bátrak
			három = 3, drie	harmak
			birodalom = rijk	birodalmak
			érzelem = gevoel, emotie	érzelmek
		letter- omwisseling	pehely = vlok	pelyhek
		letter- omwisseling	teher = gewicht	terhek
	Stam klinkerverkortend en verlagend ^[8]		madár = vogel	madarak
			egér = muis	egerek
			tűz = vuur	tüzek
	v-stam, verlagend	v-toevoegend, eindklinker- verkortend ^[9]	ló = paard	lovak
			cső = goot, buis	csövek
			fű = gras	füvek
		v-toevoegend, ontrondend ^[10]	hó = sneeuw	-
		v-toevoegend, ontrondend ^[10]	tó = meer	tavak
		eindklinker in v veranderend ^[11]	daru = kraan, kraanvogel	darvak
			falu = dorp	falvak (faluk)
			tetű = luis	tetvek

Invloed van meervoud op verdere uitgangen[bewerken | brontekst bewerken]

De meervoudsuitgang zelf kan weer invloed hebben op de hierop volgende uitgang. Bij naamwoorden met een meervoudsuitgang treedt er bij er op volgende de uitgangen voor de accusatief (4^de naamval) ontronding van de beginklinker op: de uitgangen worden van -ot/-et/öt verlaagd naar -at/-et

Voorbeeld:	barátok	= "vriend"	→ barátokat ^{(4^de naamval)}
Voorbeeld:	bőröndök	= "koffer"	→ bőröndöket ^{(4^de naamval)}

Stam eindigt op een klinker[bewerken | brontekst bewerken]

Als de stam eindigt op een klinker (maar niet eindigt op -a of -e) vervalt de beginklinker van de meervoudsuitgang: -ok/-ek/-ök → -k.

Voorbeeld:	kocsi	= "auto"	→ kocsik
Voorbeeld:	hajó	= "schip"	→ hajók

In het geval dat de stam eindigt op -a of -e wordt deze eindklinker verlengd tot -á- of -é- voor de meervouds-k (en vervalt de beginklinker van de meervoudsuitgang).

Voorbeeld:	alma	= "appel"	→ almák
Voorbeeld:	lecke	= "les"	→ leckék

Verlagende stammen[bewerken | brontekst bewerken]

Na een verlagende stam worden de twee harmoniserende meervoudssuffixen -ak/-ek gebruikt met "ontronde" klinkers.

De zelfstandige naamwoorden met een verlagende stam moeten worden opgezocht in het woordenboek. Bij het meervoud is het niet altijd zichtbaar dat het om een verlagende stam gaat, bijvoorbeeld als de bepalende klinker in de stam een "e" is wordt de meervoudsuitgang "ek". Woorden met onregelmatige meervoudsvormen zijn veelal verlagend.

Voorbeeld:	fog	= "tand"	→ fogak
Voorbeeld:	fül	= "oor"	→ fülek

Soms wijzigt ook de stam in de meervoudsvorm.

Voorbeeld:	fű	= "gras"	→ füvek
Voorbeeld:	madár	= "vogel"	→ madarak

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden zijn alle verlagend.

Voorbeeld:	piros	= "rood"	A pirosak	}	= "De rode" ^(meervoud)
Voorbeeld:	vörös	= "rood"	A vörösek	}	= "De rode" ^(meervoud)
Uitzondering:	nagy	= "groot"	A naygyok		= "De grote" ^(meervoud)

Meervoudig bezit[bewerken | brontekst bewerken]

Bij meervoudig bezit zijn er steeds slechts 2-harmonische vormen voor de uitgangen.

Het meervoud van een stam met een bezitsuitgang, gaat uit van de bezitsuitgang voor de 3^de persoon. Als de stam eindigt op een medeklinker, wordt een persoonsvorm er achter geplaatst, beginnende met een -i, zoals: -im, -id, -i, -ink, -itek, -ik.

Voorbeeld:	napja	= "zijn dag"	→ napjaink	= "onze dagen"
Voorbeeld:	vöröse	= "zijn rode" ^(enkelvoud)	→ vöröseitek	= "jullie rode" ^(meervoud)

**Bezitsuitgangen bij meervoudig bezit**,
met de stam eindigend op een medeklinker
bez. v.n.w.	achter- klinkers	voor- klinkers	voorbeelden:
bez. v.n.w.	achter- klinkers	voor- klinkers	tanár leraar	kés mes	kör kring, cirkel
mijn	-aim	-eim	tanáraim	késeim	köreim
jouw	-aid	-eid	tanáraid	késeid	köreid
zijn	-ai/-jai	-ei/-jei	tanárai	kései	körei
onze	-aink	-eink	tanáraink	késeink	köreink
jullie	-aitok	-eitek	tanáraitok	késeitek	köreitek
hun	-aik/-jaik	-eik/-jeik	tanáraik	késeik	köreik

Als de stam eindigt op een klinker, kan de uitgang voor meervoudig bezit een extra tussengevoegde -j- krijgen.

**Bezitsuitgangen bij meervoudig bezit**,
met de stam eindigend op een klinker
bez. v.n.w.	achter- klinkers	voor- klinkers	voorbeelden:
bez. v.n.w.	achter- klinkers	voor- klinkers	kocsi auto	lecke ^AE les	fésű kam
mijn	-im/-jaim	-im/-jeim	kocsijaim	leckéim	fésűim
jouw	-id/-jaid	-id/-jeid	kocsijaid	leckéid	fésűid
zijn	-i/-jai	-i/-jei	kocsijai	leckéi	fésűi
onze	-ink/-jaink	-ink/-jeink	kocsijaink	leckéink	fésűink
jullie	-itok/-jaitok	-itek/-jeitek	kocsijaitok	leckéitek	fésűitek
hun	-ik/-jaik	-ik/-jeik	kocsijaik	leckéik	fésűik
^AE -a/-e aan einde van een stam wordt verlengd tot -á/-é voor een uitgang.

Het gebruik[bewerken | brontekst bewerken]

Na een telwoord, ook na onbepaalde telwoorden (twee, 1000, veel, minder) wordt geen meervoudsvorm gebruikt, maar volgt er altijd enkelvoud.

Voorbeeld:	Két ház	= "Twee huizen "	(letterlijk: "twee huis")
Voorbeeld:	Sok ház	= "Veel huizen"	(letterlijk: "veel huis")

Gepaarde lichaamsdelen worden gewoonlijk in het enkelvoud benoemd.

Voorbeeld:	kék szeme van	= "zij/hij heeft blauwe ogen"	(letterlijk: "hij/zij heeft blauw oog")
Voorbeeld:	fáj a lábam	= "mijn voeten/benen doen zeer"	(letterlijk: "mijn voet/been doet zeer")

Bij een opsomming geldt in de derde persoon dat indien alle afzonderlijke delen van de opsomming enkelvoudig zijn, er sprake is van enkelvoud.

Voorbeelden: Sanyi, Kriszti és a tanárnő ebédel. = "Lex, Tina en de lerares lunchen" met ebédel = "lunchen" de vorm voor de derde persoon enkelvoud, net als in een werkelijk enkelvoud als Sándor ebédel = "Alexander luncht".

Daarentegen is het ők ebédelnek = "zij lunchen" of Sándor, Krisztina és a tanárnők ebédelnek = "Sándor, Krisztina en de leraressen lunchen", waarbij het werkwoord in de derde persoon meervoud staat.

In andere personen is er bij een opsomming een meervoud zoals in het Nederlands.

Voorbeeld:

Sándor és én ebédelünk

= "Sándor en ik lunchen"

(de persoonsvorm staat in de derde persoon meervoud)

Noten

↑ Beőthy E. (1983) Het zelfstandig naamwoord en het lidwoord p. 91.
↑ Beőthy E. (1983) Het bijvoeglijk naamwoord p. 128.
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 1.5., p. 15. Pronunciation, letter-to-sound correspondences. Final a, e lengthening
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 3.2.1., p. 21. Nouns. Number. -
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4.1., p. 30. Noun Stems. Lowering stems.
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4., p. 30. Noun Stems
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4.2., p. 32. Noun stems. Vowel Deleting Stems
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4.4., p. 36. Noun stems. Vowel Shortening Stems
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4.3.1.1., p. 35. Noun Stems. v-adding Stems
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4.3.1.2., p. 35. Noun Stems. v-adding Stems
↑ Törkenczy Miklós (2002) § 4.3.2., p. 36. Noun Stems. Vowel-to-v Stems

Literatuur

(nl) Beőthy Erzsébet (1983) Hongaars. Fundamentele grammatica voor Nederlandstaligen. Dick Coutinho, Muiderberg.
(en) Törkenczy Miklós (2002) Practical Hungarian Grammar. Corvina Books Ltd.

[1] Beőthy E. (1983) Het zelfstandig naamwoord en het lidwoord p. 91.

[2] Beőthy E. (1983) Het bijvoeglijk naamwoord p. 128.

[3] Törkenczy Miklós (2002) § 1.5., p. 15. Pronunciation, letter-to-sound correspondences. Final a, e lengthening

[4] Törkenczy Miklós (2002) § 3.2.1., p. 21. Nouns. Number. -

[5] Törkenczy Miklós (2002) § 4.1., p. 30. Noun Stems. Lowering stems.

[6] Törkenczy Miklós (2002) § 4., p. 30. Noun Stems

[7] Törkenczy Miklós (2002) § 4.2., p. 32. Noun stems. Vowel Deleting Stems

[8] Törkenczy Miklós (2002) § 4.4., p. 36. Noun stems. Vowel Shortening Stems

[9] Törkenczy Miklós (2002) § 4.3.1.1., p. 35. Noun Stems. v-adding Stems

[10] Törkenczy Miklós (2002) § 4.3.1.2., p. 35. Noun Stems. v-adding Stems

[11] Törkenczy Miklós (2002) § 4.3.2., p. 36. Noun Stems. Vowel-to-v Stems

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]